بیماری عدم کنترل تکانه

بیماری عدم کنترل تکانه یک وضعیت شایع روانی است که در آن اغلب فرد بیمار اغلبی علائم از عدم توانایی در عملکرد اجتماعی و شغلی را از خود نشان می دهد و این ها می توانند باعث بروز مشکلات مالی و قانونی برای او شوند. با وجودی که شواهد برای وجود اختلال کنترل تکانه ای زیاد است اما اغلب این افراد در عمومیت جامعه، پزشکان و خود افرادی که دچار اختلال هستند خوب درک نمی شود. تحقیقات داروسازی صورت گرفته نشان داده اند افراد مبتلا به اختلال تکانه ای خوب به درمان ها واکنش خواهند داشت. با این وجود تحقیقات خوب و کامل زیادی برای درمان وجود نداشته یا تعداد ان خیلی محدود است. بعلاوه برای به اثبات رسیدن بسیاری از تحقیقات صورت گرفته نیاز به مطالعات بیشتری وجود دارد.

بیماری عدم کنترل تکانه

انواع متداول و رسمی شناخته شده از اختلال کنترل تکانه ای قماربازی بیمارگون، اختلال دزدی، وسواس کندن مو، اختلال انفجاری متناوب و جنون آتش افروزی خواهد بود. این اختلالات با مشکلاتی که فرد در توانایی خود برای مقاومت به تمایل در شرکت به این رفتارها دارد شناخته می شود که می توانند در نهایت برای خود او یا دیگران خظرناک باشد. یک تشخیص کلیدی برای تفاوت میان اختلال تکانه ای از دیکر اختلالات که در انجمن تخصصی روان شناسی آمریکا مطرح شده عبارت است از:

کندن وسواسی موها، رفتارهای جنسی پیچیده و تمایل زیاد به خرید کردن. اختلال کنترل تکانه ای در میان نوجوانان و بزرگسالان متداول است و آمار قابل توجهی از مرگ و میر را همراه دارد و می تواند به طور موثر توسط درمان های دارویی یا رفتارشناختی درمان گردد. هدف از این مقاله ایجاد ذهنیتی از اختلال کنترل تکانه ای است که ممکن است با اختلالات روانی دیگر همراه شده باشد و همچنین مروری بر درمان هایی که برای این اختلال روانی وجود دارد.

خصوصیات کلیدی بیماری عدم کنترل تکانه

با وجودی که تاثیرات اختلال تکانه ای در پزشکی، ژنتیک، روان شناسی و دیگر خصوصیات زیستی کاملا قابل درک نیست. اما بسیاری از اختلالات تکانه ای دارای خصوصیات کلیدی مشترکی هستند.

1: تمایل مکرر به شرکت در رفتارهای مخرب بدون در نظر داشتن عواقب ان

2: از دست دادن کنترل روی رفتارهای مشکل دار

3: تمایل شدید و وسواسی برای مشارکت در رفتارهای مشکل ساز

4: تجربه کردن حس شادی و لذت زیاد در زمان انجام رفتارهای مشکل ساز

این خصوصیات باعث می شوند اختلال کنترل تکانه ای به عنوان یک گروه از رفتارهای اعتیاداور شناخته شود.

به نظر می رسد اختلال کنترل تکانه ای با رفتارهای پیچیده و نادرست هم پوشانی داشته باشند. با وجودی که رابطه ی میان ان ها هنوز درست درک نشده است. محدوده ی عدم کنترل (که به شکل تمایل به سمت واکنش های سریع و بدون برنامه به دیگر محرک های درونی و بیرونی بدون در نظر داشت عواقب است.) و اجباری بودن (به عنوان اجرای رفتارهایی تکراری با هدف کاهش یا پیشگیری از اضطراب و استرس و نه برای تولید لذت و رضایت) به عنوان دو انتهای این رشته شناخته می شوند. عدم کنترل و اجباری بودن ممکن است در یک اختلال به طور همزمان دیده شوند. یا در یک اختلال در زمان های متفاوتی نمودار گردند، از این رو هردو درک و درمان رفتارهای خاص را پیچیده خواهند کرد.

• قماربازی بیمارگون

تمایل به قماربازی با الگوهای ناهنجار تکرارشونده و دائمی از رفتار قمار بازی شناخته شده و به عنوان یک وضعیت حاد و قابل بازگشت شناخته می شود. در آمریکا تمایل به قمار بازی روی چیزی حدود 0.9 تا 1.6 افراد اثر دارد.

احتمال قماربازی در مردان بیشتر است و ان ها نسبت به زنان در سنین کمتری این رفتار را شروع می کنند. در آمریکا چیزی حدود 32 درصد از قماربازان بیمار زن هستند و به نظر می رسد میزان ان در زنان به نسبت سریع تر از مردان در حال پیشرفت است. تمایل به قماربازی با عدم کنترل رفتارها همراه است و باعث کاهش کیفیت زندگی، بالا رفتن میزان ورشکستگی، طلاق و حبس خواهد شد. مشکلات مالی و زناشویی در بین این افراد متداول است. بسیاری از قماربازان در رفتارهای غیرقانونی شرکت می کنند. مانند دزدی، اختلاس، نوشتن چک های بی محل برای قماربازی و تلاش برای بازگرداندن دارایی قبل در قمار. تلاش برای خودکشی در بین 17 درصد از این افراد دیده می شود.

• اختلال دزدی

اختلال دزدی با دزدیدن مکرر و بدون کنترل چیزهایی است که فرد نیازی به ان ندارد. با وجودی که اختلال دزدی اغلب در نوجوانی یا اوایل جوانی خود را نشان می دهد اما در بین کودکان بین 4 تا 9 سال و بزرگسالان با بیشتر از 77 سال سن نیز دیده می شود. افراد برای دزدی خود احساس گناه و شرمندگی زیادی خواهند داشت.  بسیاری از افراد مبتلا له اختلال دزدی حداقل یک بار برای این کار خود دستگیر شده اند.

• اختلال کندن مو وسواسی در کنار بیماری عدم کنترل تکانه

اختلال کندن مو با کندن مکرر و عمدی موها تعریف می شود به شکلی که باعث از دست دادن مشهود حجم موها شده و نتیجه میزان قابل توجهی استرس یا مشکلات در عملکرد خواهد بود. با وجودی که وسواس کندن مو  تقریبا متداول است اما تنها 65 درصد از کسانی که موهای خود را می کنند به دنبال درمان خواهند رفت. عدن توانایی حرفه ای و اجتماعی در این افراد متداول است و 34.6 درصد از آن ها می گویند در وظایف روزانه ی خود تداخل هایی را مشاهده می کنند.

• اختلال انفجاری متناوب

اختلال انفجاری متناوب با هجوم مکرر به دیگران و پرخاشگری شناخته می شود. که اغلب منجر به هجوم به افراد دیگر شده، و این واکنش نامتناسبی به عوامل استرس زای بیرونی است. هیچ اختلال روانی دیگری برای این رفتار تشخیص داده نمی شود.

• اختلال اتش افروزی

اختلال آتش افروزی با تشخیص یکی از عوامل زیر شناخته می شود:

برپا کردن عمدی اتش برای چند بارد.

برانگیختگی عاطفی یا تنش قبل از این کار

شیفتگی، علاقه مندی، کنجکاوی یا جذابیت برای آتش و موقعیت ان

لذت، رضایت یا تسکین و آرامش بعد از روشن کردن آتش یا زمانی که شاهد آن و عواقبش بوده یا در ان مشارکت دارد

با وجودی که اختلال آتش افروزی بسیار نادر است اما بازهم افرادی را می بینیم که درگیر این اختلال هستند.

• اختلال کندن پوست

این اختلال با کندن شدید و مکرر پوست شناخته می شود به طوری که باعث اسیب به بافت ها خواهد شد. فرد بیمار احساس خجالت و شرمندگی داشته و نمی خواهد در موقعیت های اجتماعی مشارکت داشته باشد. افرادی که درگیر این رفتار هستند اغلب زمان قابل توجهی را به کندن پوست خود می گذرانند، حتی چندین ساعت در روز. آن ها اغلب پوست صورت خود را می کنند اما نقاط دیگری در بدن نیز می تواند قابل توجه باشد مانند بازوها، دست ها یا پاها. کندن پوست اغلب باعث عفونت یا زخم های شدیدی خواهد شد.

• اختلال خرید

با وجودی که این اختلال در انجمن های تخصصی روان شناسی تایید نشده است اما خصوصیات خاصی برای شناخت ان وجود دارد: تمایل به خرید کردن و تمایل به خرید در نتیجه ی استرس که باعث تداخل با عملکرد اجتماعی یا حرفه ای خواهد شد و حتی باعث مشکلات مالی نیز می شود. اغلب مواردی که فرد می خرد بدون استفاده مانده و یا به مغازه برگشت داده می شود. با وجودی که خرید کردن در ابتدا لذت بخش است اما بعد از آن حس خجالت، شرمندگی و احساس گناه شروع خواهد شد.

• رفتارهای جنسی پیچیده

اختلال رفتارهای جنسی با رفتارها یا افکار جنسی شدید یا غیرقابل کنترلی شناخته می شود که منجر به عواقب اجتماعی، حرفه ای، قانونی یا استرس خواهد شد. این رفتار اغلب در جستجوی کسب لذت یا کاهش اضطراب خواهد بود. میزان این اختلال در بزرگسالان چیزی حدود 3 تا 6 درصد است.

چه تفاتی میان اختلال کنترل تکانه و دیگر اختلالات مشابه وجود دارد؟

با وجودی که اختلالات دیگر نیز شامل مشکل در کنترل انگیزه هستند اما این خصویصت اصلی آن ها نیست. برای مثال با وجودی که بیماران اختلال کم توجهی – بیش فعالی یا اختلال دوقطبی ممکن است برای کنترل انگیزه های خود مشکل داشته باشند اما این مشکل اصلی آن ها نیست. برخی متخصصان سلامت اختلال کنترل تکانه ای را زیرمجموعه ای از مشکلات دیگر می دانند، مانند اضطراب یا اختلالات وسواس فکری–عملی. برخی داروهایی که برای درمان اضطراب و افسردگی هستند نیز در درمان اختلالات تکانه ای موثر خواهند بود، خصوصا داروهای ضدافسردگی که با نام مانع بازجذب سروتونین شناخته می شوند. این نشان می دهد انتقال دهنده های عصبی سروتونین در این اختلالات نقش دارند.

چه چیزی باعث اختلال کنترل تکانه ای می شود؟

دانشمندان هنوز علت اصلی این اختلالات را نمی شناسند. اما بسیاری از چیزها می توانند در ان نقش داشته باشند، ا جمله فاکتورهای فیزیکی و زیستی، روانی و عاطفی و فرهنگی و اجتماعی. دانشمندان شک دارند که ساختارهای مغزی خاص و بخشی از مغز که مرتبط با عملکرد برنامه ریزی و کنترل انگیزه ها است روی این اختلال اثر دارد.

هورمون هایی که مرتبط با خشونت و پرخاشگری هستند، مانند تستوسترون، می توانند در این اختلال نقش داشته باشند. برای مثال تحقیقات نشان داده اند زنان کمتر اغلب به انواعی از این اختلال دچار می شوند که کمتر خشن هستند. مانند تمایل به دزدی یا وسواس کندن مو و مردان بیشتر انواع خشن را تجربه خواهند کرد. مانند اختلال آتش افروزی یا اختلال انفجاری متناوب.

تحقیقات همچنین نشان داده اند کسانی که در خانواده ی خود فردی مبتلا به اختلالات کنترل تکانه ای دارند به احتمال بیشتری به سراغ اعتیاد و دیگر اختلالات روانی خواهند رفت.

• داروها در بیماری عدم کنترل تکانه

در مواردی مانند قماربازی، داروهایی مانند فلوکسامین ها موثر برای درمان خواهند بود. همچنین مشکلات آسیب شناسی قماربازی را تا نود درصد در فرد کاهش خواهد داد. در مورد اختلال کندن مو مصرف کلومیپرامین موثر است. اما استفاده از فلوکسامین ها اثرات مثبتی را از خود نشان نداده است. داروهای ضدافسردگی پاروکستین نیز به نوعی مفید خواهد بود اما اثرات ماندگاری ندارد. داروی دیگری به نام اس سیتالوپرام می تواند شرایط روانی در قماربازی که با علائمی از اضطراب همراه است را کاهش دهد. نتایج نشان داده اند داروهای بازجذب سروتونین در درمان این مشکلات موثر خواهند بود.

• روان درمانی

تلاش های روان درمانی برای حل مشکل اختلال کنترل تکانه ای شامل درمان رفتارشناختی است که در ان نتایج مثبتی در درمان قماربازی و اعتیاد به رابطه ی جنسی دیده شده است. اغلب دانشمندان در این مورد توافق دارند که درمان های رفتار شناختی می توانند اغلب مدل درمانی مثبتی برای این اختلال باشند.

چگونه برای حل مشکل بیماری عدم کنترل تکانه درخواست کمک کنید؟

گاه فردی که دچار اختلال کنترل تکانه ای است درک می کند که مشکلی دارد و می خواهد کمک بگیرد. با این وجود کسانی که از هردو این اختلال و مصرف مواد در کنار هم رنج می برند به احتمال کمتری خودشان به دنبال درمان خواهند رفت.

اغلب یکی از عزیزان یا عضوی در خانواده می تواند به فرد کمک کند تا نیاز خود برای درمان و فوایدی که برنامه ی درمانی برای او دارد را تشخیص دهد. این برنامه شامل ملاقاتی ساختار یافته بین افرادی در زندگی فردی است که اعتیاد داشته یا اختلال کنترل تکانه ای دارند. شاید خواسته شود اعضای خانواده، دوستان، همکاران و… در این برنامه شرکت داشته باشند. هدف اصلی کمک به فرد برای ورود و دنبال کردن برنامه ی درمانی است.