ازدواج سفید چیست؟

در دنیای امروزی اتفاقاتی می افتد که ما تا به حال فکرش را نمی کردیم. در گذشته برای مثال روابط بین مرد و رن بسیار سختا شکل می گرفت و خانواده ها بسیار سخت می گرفتند.  آن زمان دختران و زنان باید در خانه منتظر خواستگار یا شوهر برای ازدواج بودند. در دوران امروزی دیگر هر خانواده ای این کار ها را انجام بدهد معمولا مورد تمسخر قرار خواهد گرفت چون دیگر نمی توان مرد و زن را کامل از هم جدا کرد. موضوع امروز ما یک اتفاق عجیب در زمینه ازدواج است آن هم فرآیند ازدواج سفید است. در ادامه این مقاله که در وبسایت همکده به عنوان اولین و بزرگ ترین مرکز مشاوره آنلاین در ایران و ارائه دهنده خدمات مشاوره و روان شناسی نوشته شده است می خواهیم در این باره صحبت کنیم که ازدواج سفید چیست؟

ازدواج سنتی در ایران  

در سال های اخیر در ایران برخی از اشکال روابط جنسیتی معمول برای یک جامعه سنتی متحول شده است. یکی از این تغییرات مربوط به ازدواج است که پویایی آن شامل تغییراتی در ساختار خانواده و تعریف مجدد نقشهای جنسیتی در جامعه است. با این حال، مواجهه با مدرنیته کاملاً شناخته شده، که توسط بسیاری از محققان دلیل اصلی این تغییرات مشخص شده است. همچنین نیاز به مقابله با مفاهیم دینی را دارد که سال ها بر درک روابط جنسیتی تأثیرگذار بوده اند.

نظر محققان در این باره

همان طور که محققان مختلف در مطالعه خود درباره برخورد ایران با مدرنیته یادداشت می کند. در ایران نهاد ازدواج با یک تغییر سریع در تعریف، هنجارها و شیوه ها رو به رو شده است. آن چه به نظر می رسد پذیرش ارزش ها و پروتکل مدرن در رابطه با ازدواج باشد. ارزش های سنتی را با چالش هایی به همراه آورده است. به نظر می رسد این چالش به ویژه دشوار است. زیرا در ایران معاصر، روابط جنسیتی هنوز نه تنها با آموزه های دینی و مفاهیم آن شکل می گیرد. بلکه تابع مقررات قانونی تدوین شده در قوانین اسلامی است.

تحولات روابط جنسیتی

تحولات در روابط جنسیتی که از جمله به عنوان تأثیر برخورد بین مدرنیته و سنت اتفاق می افتد. لزوماً نباید منجر به اتفاقات ساده و کامل آن چه کهنه است. شود و باید چیزهای جدید جایگزین شود. در ایران، سنت گاهی می تواند ابزاری برای مشروعیت بخشیدن به تغییر باشد. این مطالعه با هدف بررسی چگونگی مواجهه جامعه ایران عزیزمان با چالش سبک های زندگی جدیدی که طی چند سال اخیر محبوبیت یافته اند. به شرح جزئیات این موضوع می پردازد.

به طور خاص، این امر با پدیده “ازدواج های سفید” سروکار دارد. شکل جدیدی از روابط زن و مرد که اخیراً در میان جوانان ایرانی محبوبیت یافته است. ما با بررسی یکی از مهم ترین جنبه های آن و بعد حقوقی آن، بحث مداوم را که در حوزه عمومی ایران در جریان است، تحلیل می کنیم.

ازدواج سفید چیست؟

اصطلاح “ازدواج سفید” از چند سال پیش برای توصیف روابط یک زوج مجرد که در زیر یک سقف با هم زندگی می کنند. در حوزه عمومی کشور ما (ایران) وارد شد. به همین ترتیب، با معنای غربی اصطلاح مشهور blanc ازدواج  یعنی ازدواج بدون مصرف کامل  مطابقت ندارد. بلکه بیان گر رابطه عاطفی و جسمی بین دو نفر است، هرچند ثبت نشده است. به اندازه کافی عجیب و غریب، این اولین واژه توصیف رابطه بین زن و مرد در گفتمان معاصر کشور ما نیست که از رنگ ها برای توضیح شخصیت آن استفاده می کند. ایرانی ها قبلاً در مورد “ازدواج سیاه” برای رابطه ای که زندگی را بیچاره می کند. “ازدواج خاکستری” برای زوج های مسن جدا شده صحبت می کنند. حتی گاهی اوقات هنوز هم با هم زندگی می کنند.

واکنش مردم نسبت به “ازدواج سفید”

ورود اصطلاح “ازدواج سفید” به حوزه عمومی اعتراضات زیادی را به خصوص در محافل محافظه کار برانگیخته است. بسیاری شکایت داشتند که به یک رابطه غیر رسمی نباید “ازدواج” یا “سفید” گفته شود. این پیشنهاد مطرح شد که استفاده از اصطلاح “ازدواج” عمدی بوده و هدف آن ایجاد برداشت از یک اتصال جسمی قابل قبول از نظر اجتماعی و اجتماعی است. با این وجود ، این اصطلاح در میان مردم ریشه دوانده است. اگرچه عبارات دیگری مانند همباشی یا همخانگی (زندگی مشترک) نیز مورد استفاده قرار می گرفتند. اما آن ها هرگز کاملاً جایگزین اصطلاح “ازدواج سفید” نشدند.

نظر محققان در ارتباط واکنش های مردم

محققان اتفاق نظر دارند که هنوز اطلاعات قابل اعتمادی در مورد مقیاس این عمل وجود ندارد. اگر چه تعداد مراجعانی که اخیراً در رسانه های ایرانی انجام شده است ممکن است باعث شود فرد باور کند که “ازدواج های سفید” بیشتر در شهرهای بزرگ و در میان جوانان رواج پیدا می کند.  بدیهی است تعیین زمان وقوع این پدیده و زمان محبوبیت آن بسیار دشوار است. علل این پدیده نیز پیچیده است. از ابتدا می توان اختلافات را بسیار بحث برانگیز توصیف کرد.

هنگامی که در سال 2014 مجله زنان زن امروز بخشی از شماره ماهانه خود را به مسئله روابط بدون ازدواج اختصاص می داد. شورای کنترل رسانه مجله را به حالت تعلیق درآورد و سردبیران را به تبلیغ یک سبک زندگی غیراخلاقی در بین جوانان مجازات کرد که البته تا حدود بسیار زیادی کار درستی بود.  اما به تدریج، محافل بیشتر و زیاد تر درگیر بحث می شوند. حتی موسسات دولتی و مراجع دینی نیز که در ابتدا تمایلی به پرداختن علنی به این موضوع نداشتند. شروع به شرح جزئیات علت و عواقب آن کردند.

ازدواج و خانواده ها

مسئله ازدواج، جنسیت و خانواده شامل جنبه های جامعه شناختی، جمعیتی، اقتصادی، روانشناختی و اخلاقی است. بسیاری از مفسران، بحران ازدواج سنتی را دلیل اصلی افزایش تعداد روابط غیررسمی در کشور ما می دانند. یک استدلال که اغلب مورد استناد قرار می گیرد این است که نیازهای مالی، تشریفات طولانی مدت و پرهزینه و انتظارات زیاد اجتماعی از مردانی که می خواهند ازدواج کنند باعث کاهش تعداد ازدواج ها در سال های اخیر شده است.

از طرف دیگر، بسیاری به نقاط ضعف قانون های خانواده بین مردم ما اشاره دارند. آن ها پیشنهاد می كنند كه اگر ازدواج سفید مردان راهی برای جلوگیری از مسئولیت مالی و اجتماعی باشد. برای زنانی كه در یك رابطه غیر رسمی زندگی می كنند ممكن است فرصتی برای دور زدن محدودیت ها و اتفاقت ناشی از احكام اسلامی که برای خودش ضرر دارد شود. (به عنوان مثال تسلیم در برابر شوهر، مشكلات در گرفتن طلاق یا به عهده گرفتن مراقبت از کودک).

افزایش طلاق به خاطر ازدواج سفید در کشور ما

افزایش تعداد طلاق ها نیز ممکن است مرتبط باشد. بدیهی است که موارد فوق الذکر نیاز به تأیید و مطالعه قبل از اعلام هرگونه نتیجه گیری قطعی دارند. هدف این مطالعه پاسخ گویی به این سوالات نیست و همچنین قصد تجزیه و تحلیل پدیده را ندارد. بلکه بر بحث حقوقی متمرکز است که پس از مشاهده این پدیده در ایران رخ داده و شدت گرفته است. این اتفاق متاسفانه ذهن جوانان ما را نیز گول زده است.

“ازدواج سفید” چقدر غیرقانونی است؟

بحث در مورد وضعیت حقوقی “ازدواج های سفید” از درون خود مردم ناشی می شود. زیرا این امر اساس قانون ازدواج در ایران قبل از انقلاب را تشکیل می دهد. طبق مقررات شیعه، هرگونه رابطه صمیمانه بین زن و مرد که بدون ازدواج یا خارج از ازدواج اتفاق بیفتد. (مانند زنا – یعنی زنا) نامشروع یا غیرقانونی تلقی می شود. مطابق ماده 637 از فصل 18 (تحت عنوان “جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی”) قانون مجازات ایران روابط صمیمی ایجاد شده بین زن و مردی که همسر نیستند. تا 99 ضربه شلاق مجازات دارد.

بحث حقوقی درباره ازدواج سفید

 بحث حقوقی حول یک جفت مفهوم معروف به محرم و نامحرم متمرکز است. که همان طور که توسط افراد مختلف به درستی اشاره شده، یک الگوی اساسی در روابط جنسیتی اسلامی است.  به طور کلی، هر زن و مردی که خویشاوندی نداشته باشند یا از اقوام باشند  می توانند با یکدیگر ازدواج کنند، مانند مورد پسرخاله ها یا اقوام دور، نامحرم محسوب می شوند. یعنی افراد غریبه  و ارتباط آن ها در خلوت محدود است و یک فرآیند درست است. این بدان معنی است که زن باید در مقابل چنین مردی خود را محجبه کند و مرد نباید هیچگونه ارتباط زشت یا حتی طولانی مدت با زن برقرار کند.

 آموزه های اسلامی درباره ازدواج سفید

مطابق با آموزه های اسلامی، “ازدواج سفید”، رابطه ای است که در آن روابط زناشویی برقرار نمی شود. اصل اساسی حاکم بر روابط جنسیتی در اسلام را نقض می کند. زیرا به دو نامحرم (غریبه) اجازه می دهد که یک رابطه صمیمی برقرار کنند. همان طور که قبلاً اشاره شد. چنین عملی طبق قانون مجازات ایران دچار برخورد قانونی درست می شود. یکی از پیامدهای مجازات چنین شیوه هایی در ایران این است که کسانی که “ازدواج های سفید” انجام می دهند معمولاً تصمیم می گیرند که آن را مخفی نگه دارند.

ماهیت پنهانی “ازدواج های سفید” نیز ممکن است ناشی از طبیعت همیشه محافظه کارانه جامعه ایرانی باشد که در آن زندگی مشترک قبل یا بدون ازدواج رسمی غیرقابل قبول تلقی می شود. با این وجود، به نظر نمی رسد محدودیت های قانونی و اجتماعی در مورد زندگی بدون ازدواج رسمی مانع اصلی بسیاری از جوانان باشد. (حداقل در شهرهای بزرگ)، که طبق گزارش رسانه ها و نهادهای دولتی، به طور فزاینده ای مشتاقانه درگیر می شوند.