توی ایران بیشتر از ۳۰ درصد افرادی که در معرض خطر اعتیاد قرار دارن، به دلیل استرس‌های مزمن و سرکوب احساسات به سمت مصرف مواد مخدر گرایش پیدا میکنن. این آمار، نگران‌کننده‌ست و نشونه یه بحران خاموش در جامعه ماست. یکی از عواملی که باعث میشه افراد توی این بحران بیفتن، تله از خودگذشتگیه!
ممکنه شما هم جزو کسایی باشین که همیشه حتی وقتی خودتون تحت فشار قرار دارین، باز هم به فکر دیگران هستین. اگه این وضعیت اگه بیش از حد ادامه پیدا کنه، باعث میشه خودتون رو فراموش کنین و تاریکی زندگی شما رو ببلعه!
مطالعه بیشتر: آیا شما هم بیش از حد حساسید؟
آثار و پیامدهای تله ایثار
کسایی که توی تله یا طرح‌واره ایثار گیر میفتن، معمولاً احساس میکنن هیچکس واقعاً اون‌ها رو نمیفهمه. همین باعث میشه کم کم یه خلأ و پوچی عجیب توی وجودشون شکل بگیره؛ چون همیشه خودشون رو کنار میذارن تا بقیه راضی باشن و توی این مسیر، خواسته‌ها و احساسات خودشون رو سرکوب میکنن.
طبیعیه که چنین آدمی‌هایی مدام استرس و فشار روحی زیادی رو تجربه کنن. این افراد برای فرار از این حس بد ممکنه سراغ راه‌های ناسالم برن؛ مثلاً پرخوری کنن، سیگار بکشن یا حتی سمت به سمت مصرف مواد کشیده بشن.
اتفاق بدتر اینه که وقتی خشم و ناراحتیشون رو همیشه توی خودشون میریزن، بدنشون هم آسیب میبینه. به مرور زمان این استرس و سرکوب احساسی میتونه رو سلامت جسمیشون هم تأثیر منفی بذاره.
چطوری بفهمیم تله ایثار داریم؟
همون طور که گفتیم، تله از خودگذشتگی باعث میشه آدم به جای این که دنبال حل مشکلات خودش باشه، مدام درگیر خواسته‌ها و دغدغه‌های بقیه بشه؛ اما این یعنی هر کسی اینجوری باشه یعنی تله از خودگذشتگی داره؟
برای این که از این موضوع مطمئن بشین، میتونین به سؤال‌های زیر جواب بدین و یه دید کلی از وضعیت خودتون پیدا کنین:
- معمولاً نیازهای بقیه براتون مهم‌تر از نیازهای خودتونه؟
- وقتی میخواین «نه» بگین، آخرش «بله» میگین؟
- برای این که دعوا یا بحثی پیش نیاد، زود با بقیه موافقت میکنین؟
- فکر میکنین توجه به خواسته‌های خودتون یه جور خودخواهیه؟
- درد و ناراحتی دیگران رو اون‌قدر حس میکنین که انگار درد خودتونه؟
- از این که نیازهای خودتون نادیده گرفته میشه ناراحت میشین؟
- وقتی کسی نیاز شما رو پیش‌بینی نمیکنه ناامید میشین؟
- در تعیین حد و مرز با بقیه مشکل دارین؟
- برای این که بتونین استراحت کنین، از موقعیت‌هایی که ممکنه کسی ازتون چیزی بخواد فرار میکنین؟
- مدام احساس میکنین خسته هستین؟
- نسبت به ترجیحات و خواسته‌های جنسی خودتون آگاهی ندارین؟
اگه به بیشتر این سؤال‌ها جواب بله دادین، احتمال زیادی هست که درگیر تله از خودگذشتگی باشین. بهتره این موضوع رو جدی بگیرین و برای بررسی دقیق‌تر با یه متخصص روانشناس صحبت کنین.
چرا به تله از خودگذشتگی گرفتار میشیم؟
معمولاً اکثر طرح‌واره های ناسازگار از دوران کودکی وقتی والدین نمیتونن نیازهای کودک رو درست درک کنن یا پاسخ بدن، شکل میگیرن. طرح‌واره ایثار وقتی ایجاد میشه که کودک حس میکنه والدینش به کمک و توجه اون نیاز دارن.
بپچه‌هایی که گرفتار این تله میشن، اغلب والدینی دارن که دارای مشکلات روحی یا جسمی هستن و مسئولیت‌هاشون رو به درستی انجام نمیدن. وقتی این بچه‌ها از خودشون میگذرن و به دیگران کمک میکنن، با تعریف مواجه میشن.
این تشویق باعث میشه باور کنن ارزششون به رضایت و خوشحالی دیگران بستگی داره و به مرور یاد میگیرن نیازها و احساسات خودشون رو برای اطرافیانشون کنار بذارن.
حتی وقتی تلاش میکنن از خواسته‌ها و احساسات خودشون دفاع کنن، ممکنه حس کنن دارن خودخواهی میکنن یا گناهکارن. ترس از نارضایتی کسانی که بهشون وابسته هستن هم باعث میشه همیشه نگران باشن که بدون حضور و کمک اون‌ها، زندگیشون دچار مشکل میشه.
چطور از تله از خودگذشتگی جلوگیری کنیم؟
غلبه بر تله از خودگذشتگی کار خیلی پیچیده‌ای نیست. افرادی که گرفتار این تله هستند برای درمان باید مرزهایی که خودشون برای خودشون ایجاد کردن رو بشکنند و به ارزش‌ها و نیازهاشون پایبند باشن؛ پس اگه شما هم احساس میکنین درگیر این طرح‌واره هستین، بد نیست که یکم خودخواه باشین!
برای غلبه بر تله ایثار باید به این نکات توجه کنین:
- ببینین کجا برای دیگران فداکاری میکنید؛ اگه توی شرایطی هستین که واقعاً به کمک شما نیاز ندارند، این موقعیت‌ها رو محدود کنین تا وقت بیشتری برای خودتون داشته باشین.
- انجام دادن کارهایی که همیشه دوست داشتین انجامشون بدین رو توی برنامه‌هاتون قرار بدین.
- همیشه به خودتون یادآوری کنین که برای دریافت عشق و تایید دیگران نیازی به از خودگذشتگی نیست و شما بدون معامله لایق محبت هستین.
- معنای واقعی زندگی خودتون رو پیدا کنین و یاد بگیرین در کنار کمک به دیگران، مراقب خودتون هم باشین و کمک اطرافیانتون رو بپذیرین.
- وقتی حق شما نادیده گرفته میشه یا ازتون سوءاستفاده میکنن، ساکت نباشین و حتماً از حد خودتون دفاع کنین.
