همه چیز درباره ی فنتانیل
فنتانیل ماده‌ی مخدری است که همراه با داروهای دیگر برای بیهوشی استفاده می‌شود. فنتانیل به شکل غیرقانونی نیز شاید ساخته شده و به عنوان ماده‌ای تفریحی استفاده شود. اغلب آن را با هروئین یا کوکائین ترکیب می‌کنند. این دارو تأثیری فوری داشته و اغلب اثر آن کمتر از یک یا دو ساعت می‌ماند. در پزشکی فنتالین به شکل تزریقی، یک برچسب روی پوست یا اسپری برای بینی و دهان استفاده می‌شود. همه چیز درباره ی فنتانیل در ادامه بیان می شوند.
انواع شکل های فنتانیل
فنتانیل دارویی است که نیاز به نسخه‌ی پزشک داشته و به شکل‌های زیر در دسترس است:
- برچسب‌های جذبی: برچسبی که روی پوست خود می‌گذارید.
- قرص باکال: قرصی که بین لثه و گونه‌ها گذاشته می‌شود تا حل گردد.
- قرص زیرزبانی: قرصی که زیر زبان خود می‌گذارید تا حل شود.
- اسپری زیرزبانی: محلولی که زیر زبان خود اسپری می کنید.
- قرص لوزی شکلی که تا زمان حل شدن مک می زنید.
- محلولی که داخل بینی اسپری می کنید.
شکل متداول دارو برچسب‌های جذبی است. داروهای متداول‌تر اغلب قیمت کمتری دارند. گاهی شاید یک برند تمامی شکل‌ها یا دوزهای دارو را نداشته باشد.
فنتانیل می‌تواند بخشی از درمان‌های ترکیبی نیز باشد. این یعنی باید همراه با داروهای دیگر استفاده شود.
فنتانیل چگونه اثر می کند؟
فنتانیل به کلاسی از داروها تعلق دارد که داروهای مخدر نامیده می‌شوند. کلاس یک دارو گروهی از داروهاست که تأثیری مشابه به هم دارند. این داروها اغلب برای درمان‌های مشابه استفاده می‌شوند.
فنتانیل در مغز شما باعث تغییر احساس بدن و واکنش آن به درد می‌شود.
همه چیز درباره ی فنتانیل
اگر به فنتانیل یا دیگر داروهای مخدر مسکن درد حساسیت دارید از این دارو استفاده نکنید.
در زمان تزریق فنتانیل باید حتماً تحت نظر پزشک باشید. این کار اجازه می‌دهد پزشک شما بتواند بررسی کند که دارو درست اثر می‌کند و شما باید درمان را با این روش ادامه دهید یا نه.
اگر بعد از دریافت فنتانیل شما یا کودکتان دچار کبودی لب یا پوست، درد قفسه‌ی سینه، مشکل در تنفس، ضربان قلب سریع یا نامنظم، تنگی نفس یا گرفتگی ماهیچه شدید حتماً با پزشک علائم را چک کنید.
مصرف نادرست داروهای مخدر می‌تواند باعث اعتیاد، اوردوز یا مرگ شود، خصوصاً در کودکان یا کسانی که از دارو بدون تجویز پزشک استفاده می‌کنند.
قبل از مصرف دارو
اگر به فنتانیل یا دیگر داروهای مخدر حساسیت دارید نباید از این دارو استفاده کنید.
برخی داروها می‌توانند با فنتانیل تداخل داشته و باعث مشکلی جدی به نام سندروم سروتونین شوند. باید مطمئن شوید پزشک شما می‌داند که دارویی برای افسردگی، بیماری‌های روانی، بیماری پارکینسون، سردردهای میگرنی، عفونت‌های جدی یا پیشگیری از حالت تهوع و استفراغ استفاده می‌کنید. قبل از هرگونه تغییر در چگونگی یا زمان مصرف دارو با پزشک خود مشورت داشته باشید.
برای اینکه مطمئن شوید فنتانیل برای شما بی‌خطر است هریک از این مشکلات را به پزشک خود بگویید:
- ضربان قلب کند
- بیماری کبد یا کلیه
- سابقه‌ی سردرد یا تومور مغزی
- هرگونه مشکل تنفسی یا بیماری ریه
- اگر از آرام بخش هایی مانند والیوم استفاده می کنید.
- اگر در طول 14 روز گذشته از مهارکننده های مونوآمین اکسیداز استفاده کرده اید.
- مشخص نیست آیا فنتالین برای جنین متولد شده بی‌خطر باشد. اگر باردارید یا برای باردار شدن برنامه‌ریزی دارید به پزشک خود بگویید.
- فنتانیل ممکن است روی شیر مادر اثر داشته یا بتواند به نوزاد آسیبی بزند. اگر بچه شیر می‌دهید به پزشک خود بگویید.
همه چیز درباره ی فنتانیل – چگونه فنتانیل تزریق می شود؟
فرد متخصص فنتانیل را داخل ماهیچه یا از طریق IV داخل رگ به عنوان بخشی از بیهوشی لازم برای جراحی یا فرایندهای پزشکی دیگر تزریق می کند.
تنفس، فشارخون، سطح اکسیژن و دیگر علائم حیاتی باید در زمان تزریق تحت کنترل باشند.
شاید بعد از درمان فنتانیل نیاز به دیگر داروهای مسکن داشته باشید.
عوارض مصرف فنتانیل
فنتانیل می‌تواند عوارض جانبی‌ای داشته باشد که روی فکر کردن یا واکنش‌های شما اثر بگذارد. شما نباید بعد از تزریق برای رانندگی یا انجام هر کاری که نیاز به هوشیاری دارد برنامه‌ریزی کنید. سرگیجه یا خواب‌آلودگی شدید ممکن است باعث افتادن یا اتفاق‌های دیگری شود.
عوارض جانبی فنتانیل
عوارض متداول‌تر
برخی از عوارض رایج‌تر که بعد از تزریق فنتانیلممکن است ایجاد شود عبارت‌اند از:
- سرگیجه
- کم‌خوابی
- یبوست
- خستگی
- سردرد
- ضعف
- گیجی
- خارش
- افسردگی
- اضطراب
- تعریق زیاد
- احساس سرما
- کاهش اشتها
- خواب‌آلودگی
- کوتاهی نفس
- مشکل در خواب
- تب، حالت تهوع، استفراغ و اسهال
- کم شدن تعداد گلبول‌های قرمز خون
- تورم در بازوها، دست، پا و انگشتان
- قرمزی یا تحریک شدن پوست درجایی که باب برچسب در تماس بوده است.
اگر این علائم ملایم بودند و بعد از چند روز یا چند هفته برطرف شدند ایرادی ندارد. اما اگر شدید بوده یا از بین نمی‌روند باید با پزشک متخصص در این مورد صحبت کنید.
عوارض جانبی جدی
اگر هرگونه از این عوارض جدی را داشتید فوراً با پزشک تماس بگیرید. اگر علائم زندگی شما را تهدید کرده یا فکر می‌کنید نیاز به فوریت‌های پزشکی دارید با اورژانس در تماس باشید. برخی عوارض جانبی جدی و علائم آن عبارت‌اند از:
- نگرانی
- تعریق
- شکم‌درد
- آبریزش بینی
- ضعف ماهیچه
- اشک در چشم
- خمیازه کشیدن
- مشکلات خواب
- افزایش فشارخون
- ضربان قلب سریع
- بالا رفتن سرعت تنفس
- درد ماهیچه و کمردرد
- اسهال و انقباضات شکمی
- گشاد شدن مردمک چشم
- سرگیجه، گیجی یا غش کردن
- لرزش یا سیخ شدن موهای بدن
- کمبود آدرنال با علائمی مثل خستگی طولانی‌مدت
- کمبود آندروژن با علائمی مثل خستگی، مشکلات خواب و کاهش انرژی
- اعتیاد فیزیکی، وابستگی و علائمی مانند بی‌قراری زمان کنار گذاشتن دارو
- مشکلات تنفسی جدی با علائمی مانند نفس‌های سطحی ( حرکت کم قفسه‌ی سینه زمان تنفس).
- فشارخون بسیار پایین با علائمی مثل سرگیجه یا سبکی سر، خصوصاً زمانی که سریع می ایستید.
تداخل فنتانیل با داروهای دیگر
فنتانیل ممکن است با داروهای دیگر، ویتامین‌ها یا گیاهان دارویی مصرفی شما تداخل داشته باشد. تداخل زمانی است که با روش تأثیر دارو یک ماده تغییر می‌کند. نتیجه می‌تواند اثر نکردن یا کار کردن نادرست دارو باشد.
برای پیشگیری از این تداخل‌های دارویی، پزشک شما باید تمامی داروهای شما را با دقت کنترل کند. حتماً به او درباره‌ی تمامی داروها، ویتامین‌ها یا گیاهان دارویی مصرفی خود بگویید. اگر در مورد نحوه‌ی تداخل این دارو با چیز دیگری سؤال دارید از پزشک خود بپرسید.
تداخل با الکل
استفاده از نوشیدنی‌های الکلی می‌تواند خطر عوارض جانبی فنتانیل را افزایش دهد. حتی ممکن است باعث کما یا مرگ شود. شما نباید در زمان مصرف فنتانیل الکل بنوشید.
کدام داروهای دیگر بر فنتانیل اثر دارند؟
داروهای مخدر می‌توانند با داروهای زیاد دیگری تداخل داشته و باعث عوارض جانبی خطرناک یا مرگ شوند. حتماً مطمئن شوید پزشک شما از مصرف این‌ها اطلاع دارد:
داروهایی که شما را خواب‌آلود کرده یا تنفس را کند می کنند مانند: قرص خواب‌آور، شل کننده‌ی ماهیچه، آرام‌بخش، داروهای مسکن یا ضد روان‌پریشی
داروهایی که روی سطح سروتونین در بدن اثر دارند مانند: داروهای افسردگی، پارکینسون، سردردهای میگرنی، عفونت‌ها یا داروهای پیشگیری از حالت تهوع و استفراغ
این لیست کامل نیست. داروهای دیگری که با فنتالین تداخل دارند می‌توانند برخی داروهای بدون نسخه، ویتامین‌ها یا گیاهان دارویی باشند. البته همه‌ی تداخل‌های احتمالی در این لیست راهنما نیستند.
علائم اوردوز فنتانیل
اوردوز فنتانیل علائمی شبیه به سایر مواد مخدر دارد. اگر این مواد بیشتر از حد مصرف شده یا کاربرد تفریحی پیدا کنند این‌گونه علائم آشکار می‌شوند که البته برای مصرف دارویی نیز احتمال آن وجود دارد. علائم اوردوز عبارت‌اند از:
- سرگیجه: ایستادن و صاف بودن برای شما سخت است.
- خواب‌آلودگی: کمبود اکسیژن‌رسانی درست باعث خواب‌آلودگی خواهد شد.
- ضعف بدن: خستگی متداول است. شدت آن می‌تواند باعث لمس شدن شود.
- گیجی: قربانی متوجه محیط اطراف خود نیست و شاید حتی نفهمد فنتانیل مصرف می‌کند.
- تنفس‌های متغیر: نفس‌های کند در مقابل سریع. مخدرهایی مانند فنتالین روی مرکز مغز که برای کنترل تنفس است کار می‌کنند.
نشانه‌های اوردوز در افراد دیگر
همه چیز درباره ی فنتانیل بررسی شده است. این ها آینه ای از علائمی است که برای فرد ایجاد می‌شوند. باید به فرد مظنون خوب دقت کنید. اگر این علائم را دیدید فوراً با اورژانس تماس بگیرید:
- بی‌حالی
- کند شدن
- کاهش فشارخون
- کم شدن ضربان قلب
- عدم هوشیاری یا کما
- کبودی لب‌ها و ناخن‌ها
- گشاد شدن مردمک چشم
هرگونه از دست دادن هوشیاری باید فوراً چک شود. جدا از خطرات واضح و گفته شده، هر نشانه‌ی دیگری که به نظر شما یک پرچم قرمز بود را باید فوراً بررسی کرد.
همه چیز درباره ی فنتانیل – هشدارهایی در مورد فنتانیل
- کسانی که بیماری کلیه دارند.
- کسانی که کمبود آدرنال دارند.
- کسانی که مشکلات ادرار دارند.
- کسانی که بیماری کبدی دارند.
- کسانی که مشکل تنفسی دارند.
- کسانی که جراحتی در سر دارند.
- کسانی که ضربان قلب کند دارند.
- کسانی که یبوست و انسداد روده دارند.
- کسانی که مشکل پانکراس یا کیسه صفرا دارند.
- فنتانیل شاید باعث افزایش فشارخون در مغز و مشکلات تنفسی شود.
- مصرف دارو می‌تواند باعث اسپاسم هایی شود که علائم مشکلاتی مانند بیماری‌های صفرا یا پانکراس را بدتر می کند.
- مصرف این دارو می‌تواند باعث ماندن ادرار در بدن شود. اگر همین حالا مشکل ادرار دارید باید پزشک دوز کمتری برای شما تجویز کند.
- استفاده از این دارو مقدار هورمون‌هایی که غدد آدرنال آزاد می‌کنند را کاهش می‌دهد. اگر کمبود آدرنال دارید مصرف دارو اوضاع را بدتر خواهد کرد.
- اگر بیماری کلیه یا سابقه‌ی آن را دارید نمی‌توانید این دارو را از بدن خود خارج کنید. این کار سطح فنتالین در بدن را بالا برده و باعث بروز عوارض جانبی می‌شود.
- فنتانیل می‌تواند سرعت تنفس را کاهش دهد. کسانی که مشکلات تنفسی جدی مانند انسداد ریه دارند این دارو را با احتیاط مصرف کنند. اگر آسم دارید فنتانیل نخورید.
- مصرف این دارو می‌تواند ضربان قلب را کند نماید. اگر مشکل کندی ضربان قلب دارید فنتانیل اوضاع را بدتر خواهد کرد. باید آن را با دقت مصرف کنید. پزشک شما شاید دوز کمتری تجویز کرده و عوارض جانبی در شما را با دقت بیشتری بررسی نماید.
- اگر بیماری کبدی دارید شاید داروها در بدن شما دیرتر هضم شوند. بیشتر داروها برای زمان طولانی‌تر در بدن شما خواهند ماند. این کار می‌تواند خطر عوارض جانبی را زیاد کند. پزشک باید برای شما از دوز کمتری شروع نماید. این کار باعث می‌شود دارو زیاد در بدن شما جمع نگردد.