اعتیاد چیست؟
در این متن قصد داریم تا در مورد سو مصرف مواد (اعتیاد به مواد مخدر) مواردی را به طور خلاصه توضیح دهیم. امیدواریم که مخاطبان محترم را، چه آن دسته از افرادی که دچار این بیماری شدند. چه آن والدین و اعضای خانواده ها که قصد کمک کردن به دیگر اعضای خانواده یا بستگان خود را دارند. بتوانیم به طور مفید اطلاعاتی را در خدمت این عزیزان قرار دهیم. البته به دور از اینکه صرفا جنبه تبلیغات داشته باشد یا اینکه فقط صفحه ای را در فضای مجازی اشغال کنیم.
اعتیاد به مواد مخدر چیست؟
اعتیاد یک بیماری است بیماریی که در هر صورت هم آسیب ها و هم وابستگی های شدید جسمی و روانی را در فرد بیمار به وجود می آورد.
معتاد کیست؟
معتاد به فردی گفته می شود که به علت مصرف مواد مخدر، باعث شده که به لحاظ عصبی تغییراتی در مغزش که مرکز فرماندهی کل سیستم های عصبی و فعالیت اعضای بدن هست به وجود آید و کارکرد مغز را از حالت طبیعی به حالت غیر طبیعی تغییر دهد و این تغییر یعنی به وجود اوردن احساس ارامش و حالت سرخوشی به طور کاذب و گذرا در اثر مصرف یک ماده مخدر یا یک ماده محرک که باعث می شود یک وابستگی شدید جسمی و روانی همانطور که در تعریف اعتیاد ذکر شد به وجود اید.
مراتب اعتیاد به مصرف مواد
- یک، مرحله اشنایی با افرادی که به مواد مخدر اعتیاد داشته و یا از توزیع کنندگان مواد هستند.
- دو، مرحله ای که در آن فرد به همراهی یا مبارزه با فکرها و امیال خود می پردازد.
- سه، مرحله ای که فرد سالم از مواد مصرف کرده و علایم مصرف در او ظاهر می شود.
انواع مواد مخدر
- یک، مواد کند کننده.
- دو، مواد توهم زا.
- سه، مواد محرک زا.
مواد کند کننده
مصرف این نوع از مواد باعث تاثیر بر روی سیستم عصبی افراد شده. در نتیجه مصرف فعالیت های جسمی و فکری فرد را از جمله کاهش سرعت تنفس و سیکل ضربان قلب و فشار خون را کاهش داده. در کل خواب آور نیز هستند که انواع ان به شرح زیر می باشد:
- طبیعی: آن دسته از موادی که بدون استفاده از دخالت مواد شیمیایی در ترکیب و ساختار آنها در طبیعت وجود دارند. مثل محصولات گیاه خشخاش، تریاک، شیره تریاک، مرفین.
- مصنوعی: آن دسته از موادی که ساختار اصلی انها برگرفته از مواد مخدر طبیعی هست. ولی از طریق روشهای ازمایشگاهی و صنعتی با تغییر کمی در ترکیب انها تولید می شوند. مثل: هرویین، متادون، پاپاورین، پتیدین و برخی از قرص های مسکن و ارامش بخش.
مواد توهم زا
مصرف این دسته از مواد مخدر فرد را دچار حالت های توهم به صورت توهم دیداری و شنیداری کرده به طوری که فرد مواردی را مشاهده می کند یا می شنود. که به طور واقعیت وجود نداشته و به طور عامیانه حالت های خیالی بوده است. همچنین فرد دچار حالت های بدنی مثل استفراغ – لرزش و برهم ریختگی در حافطه و عدم تمرکز را به وجود می اورد. به این نوع مواد هالوسینوژن نیز میگویند. که در انواع طبیعی و مصنوعی دسته بندی می شوند:
- مواد طبیعی: مثل محصولات گیاه خشخاش، حشیش، بنگ، ماری جوانا، گراس، مسکالین
- برخی از قارچ های حاوی توهم زا مثل ال.اس.دی L.S.D، دی متیل تریپتامین D.M.T، دی اتیل تریپتامین D.E.T
مواد محرک زا
تاثیر این نوع مواد در فرد مصرف کننده به صورت افزایش سیکل ضربان قلب – و افزایش فشلر خون و جلوگیری از خواب در افراد ظاهر می شود .
- مواد طبیعی: مثل برگ کوکا، کوکایین، کراک، برگ و ساقه بعضی از درختان مثل خات و ناس
- مواد مصنوعی: امفتامین، مت امفتامین ها ( شیشه )، ترکیبات آمفتامین ها
عامل گرایش به مواد مخدر و سو مصرف مواد
همانطور که در مطالب بالاتر انواع مواد مخدر و تاثیرات هر نوع از مواد بر سیستم عصبی و نحوه تفکر و حالات بدنی ذکر گردید و شما مخاطبان محترم مشاهده فرمودین که مصرف هر نوع از مواد سبب حالاتی چون احساس ارامش کاذب یا سرخوشی و یا حالاتی که در واقعیت وجود ندارند به وجود آید که شخص مصرف کننده با تجربه کردن این نوع از تاثیرات با توجه به مسایل یا مشکلاتی که درپی ذهن خود می بیند با مصرف این مواد قصد دارد به طور موقت از یاداوری اون افکار و مسایل جلوگیری کند.
به هر حال این موارد باعث می شود که سیستم پاداش در ذهن فرد مصرف کننده مواد مخدر فعال شود به این صورت که وقتی فردی از انجام کاری لذت می برد یا به عبارتی پاداش دریافت می کند از قسمت های پایینی مغز فرد انتقال دهنده های عصبی به نام دوپامین که هورمون پاداش ولذت نامیده می شود و نوراپی نفرین که مسول بروز واکنش های جنگ و گریز است که هورمونی حیاتی در سلامت بدن است، ترشح شود و فرد احساس لذت را تجربه کند و از این رو سعی در تکرار این عمل را دارد، با توجه به این موارد یکی از آثار سو مصرف مواد مخدر فعال شدن همین سیستم پاداش است.
بنابراین افرادی که یک بار با مصرف این مواد خصوصیات و تاثیرات آنها را تجربه کردند. در واقع سیستم پاداش را تقویت کرده و تمایلی شدید به تکرار مصرف از انها را پیدا می کنند. به عنوان مثال چون بخشی از ساختار مغز از چربی تشکیل شده است. و از خصوصیات هرویین هم نسبت به سایر مواد مخدر این است که به سادگی در چربی حل می شود. از این رو فرد بعد از مصرف هرویین به سرعت و در زمان کوتاه تری در مقایسه با مرفین و مشتقات آن تاثیرات مصرف را در مغز خود به وجود می آورد. و یا کدیین که از مشتقات تریاک است به راحتی در سیستم گوارشی فرد مصرف کننده جذب می شود. طی این جذب در بدن تبدیل به مرفین می شود و تاثیرات خود را به وجود می آورد.
راهکارهای پیشنهادی مشاور
حالا که با اصطلاحات در مورد اعتیاد و فرد مصرف کننده و انواع مواد مخدر و تاثیرات مصرف مواد و همچنین عامل گرایش ذهنی به سمت مصرف بیان شد و شما مخاصبان محترم با برخی از این عواقب مصرف اشنا شدید، مواردی را بر حسب تجربه و تحصیلات علمی مرتبط با اعتیاد در اختیار شما قرار بدهم تا حداقل کمکی را در بالا بردن دانش و اگاهی خانواده های محترم و همچنین اشخاص محترمی که به این بیماری گرفتار شده اند و تصمیم به رهایی از آن را دارند کرده باشم.
با توجه به مبحث اعتیاد و مصرف مواد مخدر این طور باید مطرح کنم که هر فردی دارای اراده قوی هست و فقط کافی است برای انجام هر کار و یا رسیدن به هدفی با خود اینطور به نتیجه برسد که از این ارادی قوی برخوردار است و شاید دلیل این تاکید حقیر بر اراده قوی همین است که اولین مقدمات برای رسیدن به خواسته و یا هدفی است حالا با فردی طرف هستیم که به واسطه درک کردن این نکته که دارای اراده قوی و نیرومند است انگیزه قدرتمند نیز که همان انرژی مورد انتظار ماست را هم فرد به طور خودکار در خود به وجود اورده است.
بعد از این مراتب نیاز به کمک و مشورت با افراد متخصص در این حیطه و نظر آنها در مورد چگونگی ترک و یا روشهای ترک اعتیاد به روش صحیح است.
لذا با توجه به رشد و پیشرفت مراکز ترک از جمله مراکز سم زدایی مثل بیمارستانها و کمپ های ترک اعتیاد و یا مراکز خصوصی سو مصرف مواد که تحت نظر مراکز دولتی می باشند خدمات می دهند، که این خدمات شامل استفاده بیماران و مراجعین محترم از داروی جایگزین بعد از قطع مصرف مواد مخدر و درمانهای غیر دارویی یا همان خدمات مشاوره و روانشناسی می باشد. که شامل درمان شناختی رفتاری – روان درمانی و تکنیک هایی همچون تغییر سبک زندگی قدرت تصمیم گیری در زمان های بحرانی مثل وسوسه و گرایش به مصرف مواد و ارتقا اعتماد بنفس و… می باشد.
اما نکته بسیار مهم در ترک اعتیاد این است که رابطه وابستگی بالا بین درمان دارویی و غیر دارویی (خدمات مشاوره ای) وجود دارد. در واقع تجربه و به لحاظ علمی ثابت شده که هر کدام از این درمان ها بدون وجود دیگری به طور تنها هیچ کاربردی در ترک اعتیاد نخواهند داشت. مطلب بسیار مهمی که در دید بسیاری از افراد مشاهده نمی شود چون ثابت گردیده که صرفا پاک کردن مواد مخدر از بدن شخص بیمار کفایت نمی کند، بلکه برطرف شدن موارد حل نشده در ذهن و افکار افراد در کنار مصرف داروی جایگزین که با نظر پزشک محترم تجویز شده هر دو در کنار هم سبب رهایی فرد از اعتیاد خواهد شد.
همچنین یکی از فواید ارتباط با مشاور در مسیر ترک اعتیاد و دوری جستن از مواد مخدر اماده کردن روانی و ذهنی بیمار جهت کنترل کردن و امادگی بیمار برای مقابله با مواردی است که در مسیر ترک اعتیاد (دوره پرهیز از مصرف مواد مخدر) مثل وسوسه های فکری و نیاز بدنی در نیاز به مصرف مواد و یا لغزش و عود (بازگشت) وجود دارند.
منبع: مرکز مشاوره همکده
