در جهانی که هر کلیک میتواند حالوهوای ما را دگرگون کند، نظریه تزکیه به ما یادآوری میکند که رسانه تنها سرگرمی نیست؛ بلکه نیرویی است که میتواند ذهن، هیجان و حتی سبک زندگی ما را شکل دهد. این نظریه در روانشناسی رسانه توضیح میدهد چگونه مصرف مداوم محتوا بر احساسات و ادراک فرد اثر بگذارد و چرا برخی افراد در برابر حاشیهها و هیجانات فضای مجازی آسیبپذیرتر شوند.
واقعیت این است که اینترنت، در کنار تمام جذابیتها، بستر رشد اختلالات روانی نیز باشد؛ بهویژه زمانی که فشارهای زندگی و رویدادهای بزرگ، ذهن را بیش از حد درگیر کنند. با این حال، شناخت سازوکار نظریه تزکیه میتواند به شما کمک کند تا تأثیرات رسانه را مدیریت کنید و سلامت روان خود را حفظ کنید.
اگر احساس میکنید نیاز به تحلیل دقیقتری از الگوهای رسانهای و اثر آن بر روانتان دارید، یک جلسه مشاوره آنلاین در همکده رزرو کنید تا یک متخصص همراهیتان کند و مسیر ذهنی سالمتری بسازد.
مطالعه بیشتر:
تاثیرات فضای مجازی بر روابط زوجین
سلامت روان و رسانه های اجتماعی
همانطور که گفتگوی سلامت روان به رسانه های اجتماعی گسترش می یابد، افراد بیشتری در حال تشخیص خود هستند. این زمانی می تواند خطرناک باشد که اطلاعات نادرست ارائه دهد یا علت اصلی احساسات را نادیده بگیرد. بسیار مهم است که به یاد داشته باشید که نظریه تزکیه باعث آسیب به فرآیند مراقبت از سلامت روان نیست.
نظریه تزکیه در روانشناسی رسانه
نظریه تزکیه یک راه محبوب برای تحقیق برای روانشناسان رسانه و سایر محققان رسانه ای است که به دنبال تحقیق در مورد اینکه چگونه قرار گرفتن در معرض رسانه های بلندمدت بر جهان بینی افراد تأثیر می گذارد، می باشد. در این مقاله به تاریخچه نظریه تزکیه، مفاهیم جدیدی که وارد نظریه شده است و نقدهایی بر این نظریه می پردازیم.
تاریخچه نظریه تزکیه
هنگامی که گربنر نظریه را در اواخر دهه 1960 توسعه داد، این نظریه در واکنش به تحقیقات اثرات رسانه ای بود که تأثیر کوتاه مدت قرار گرفتن در معرض یک قطعه رسانه را در یک مقطع زمانی بررسی می کرد. گربنر می خواست تأثیر بلندمدت رسانه های جمعی را به طور کلی بررسی کند. او پیشنهاد کرد که تلویزیون سیستم داستان سرایی غالبی است که از طریق آن پیامها به عموم منتقل میشود و این پیامها منجر به «پرورش آگاهی جمعی درباره عناصر هستی» میشود.
گربنر به برنامههای تلویزیونی خاص یا تفسیرهای فردی بینندگان از پیامهای تلویزیونی توجه نداشت. بلکه به الگوهای گسترده پیامهای تلویزیونی و چگونگی ترویج برداشتهای رایج، اما نادرست از جامعه توجه داشت. اگر چه ممکن است محتوای برنامه های تلویزیونی مختلف در نگاه اول کاملاً متفاوت به نظر برسد. اما گربنر استدلال کرد که آن ها تصاویر مشابهی از واقعیت اجتماعی ارائه می دهند.
مدیریت رفتار و نظریه تزکیه
یکی از نکاتی که باید بدانید این است که بتوانید مدیریتی در رفتار های خود داشته باشید. در روان شناسی برای هر موضوعی توضیحاتی داده شده است. برای مشکلات روانی به خصوص باید در نظر داشت که با یک نوع از یک فرایند نمی توان گفت که شما دارای آن مشکل هستید. در ادامه این مقاله که در وبسایت همکده به عنوان اولین و بزرگ ترین مرکز مشاوره تلفنی روان شناسی در ایران و ارائه دهنده خدمات مشاوره و روان شناسی نوشته شده است می خواهیم در ارتباط با نظریه تزکیه در روانشناسی رسانه چیست، صحبت کنیم.
خود تشخیصی ناقص و نظریه تزکیه
افرادی که خود تشخیصی ناقص داشتند 8 برابر بیشتر در معرض افسردگی، 9 برابر بیشتر در معرض اضطراب و 14 برابر بیشتر احتمال داشت هر دو را داشته باشند. افراد با اعتیاد احتمالی دو برابر بیشتر در معرض افسردگی و اضطراب بودند. این یافتههای تحقیقاتی تأثیرات گسترده این همهگیری را بر نحوه هدایت افراد در زندگی روزمره نشان میدهد.
استفاده از فناوری در زندگی روزمره
طبق کتاب روانشناسی رسانه استفاده از فناوری در زندگی روزمره تقریباً برای همه در طول همه گیری COVID-19 افزایش یافته است. یک مطالعه منتشر شده در Psychiatry International نشان داد که بیش از نیمی از بزرگسالان در کشور های مختلف یا در معرض خطر اعتیاد هستند یا به شدت به اینترنت اعتیاد دارند که با افسردگی و اضطراب مرتبط است.
این مطالعه تحقیقاتی ملی با 1305 شرکتکننده برای بررسی رابطه بین نظریه تزکیه و سلامت روان در یک سال پس از همهگیری انجام شد. و نشان داد که افرادی که این مشکل را دارند ده برابر بیشتر در معرض افسردگی، 9 برابر بیشتر احتمال ابتلا به اضطراب و 14 نفر بودند. احتمال ابتلا به افسردگی و اضطراب به خاطر نظریه تزکیه چند برابر بیشتر است.
در حالی که نظریه تزکیه ممکن است برای برخی از وظایف، از جمله محل کار و مدرسه در طول همه گیری بیماری همه گیر ضروری باشد. اما این یافته های تحقیقاتی ممکن است فرصتی برای ارزیابی این که چه مقدار زمان ممکن است در جاهای دیگر بهتر سپری شود، فراهم کند. متخصص علوم اعصاب و مددکار اجتماعی بالینی، رنتتا ویور، میگوید: «نکته کلیدی که افراد باید در نظر داشته باشند این است که همهگیری COVID-19 باعث اختلال در زندگی اجتماعی ما شده است. بسیاری از ما به دلایل شخصی و حرفه ای به استفاده از اینترنت روی آوردیم.”
نظریه تزکیه و تجزیه و تحلیل محتوای تلویزیون
تجزیه و تحلیل محتوای تلویزیون و نظریه های تاثیر رسانه ها نشان داده است که بین دنیای واقعی و دنیای تلویزیون تفاوتهای ثابتی وجود دارد. برای مثال، دنیای تلویزیون مکان خشنتری نسبت به دنیای واقعی است و تعداد نامتناسبی از افرادی را نشان میدهد که بهعنوان وکیل، پزشک و … استخدام میشوند. افسران پلیس، و بیش از حد ثروت و ثروت را نشان می دهد. نظریه تزکیه معتقد است که ثبات این پیام ها بر درک مشترک مردم از دنیای واقعی تأثیر می گذارد.
از آن جایی که در ابتدا پیشنهاد شد، نظریه کشت یکی از پراستنادترین نظریه ها در تحقیقات در مورد رسانه های امروزی است. روندی که به نظر می رسد در آینده قابل پیش بینی ادامه یابد.
در سال 2020، مردم کشور های مختلف به طور متوسط 3.1 ساعت در روز را با تلویزیون سپری کردند. که آن را به محبوب ترین فعالیت اوقات فراغت در بین کشورهای جهان در تمام سنین تبدیل کرد. علاوه بر این، اگر چه انتخاب های بیشتری از برنامه ها برای تماشا وجود دارد. تلویزیون توسط تعداد کمی از شرکت ها کنترل می شود که نیاز به کسب سود دارند. همانطور که گربنر در سال 1998 اشاره کرد، از آنجایی که این شرکت ها تمایل به تولید نمایش برای مخاطبان جهانی دارند، از تنوع پیام های آن ها می کاهد.
اضافات به نظریه تزکیه
با افزایش علاقه به نظریه تزکیه، گربنر و همکارانش مفاهیم جدیدی را معرفی کردند که زمینه بیشتری را به توضیح آن در مورد نفوذ رسانه ای می بخشید. به ویژه، آن ها ایده های جریان اصلی و طنین انداز را ارائه کردند.
جریان اصلی نشان میدهد که بینندگان تلویزیونی که از گروههای جمعیتی بسیار متفاوتی میآیند، باورهای یکسانی درباره واقعیت اجتماعی دارند. یعنی در حالی که افراد در سنین، جنسیت، طبقات اجتماعی و نژادهای مختلف اغلب دیدگاههای متفاوتی نسبت به جهان دارند، بینندگان مکرر تلویزیون از این گروهها دیدگاههایی را به اشتراک میگذارند که منعکسکننده پیامهای تلویزیونی است.
رزونانس پیشنهاد میکند که وقتی یک پیام رسانهای با تجربه زندگی یک فرد همسو شود، تأثیر پیام را افزایش میدهد. به عنوان مثال، فردی که تجربه مستقیم با یک جنایت خشونتآمیز دارد، پیامهای تلویزیون در مورد شیوع جرم و جنایت را بهویژه طنینانداز مییابد، که باعث تقویت این باور میشود که جهان مکانی خاص خشن است. مطالعات گربنر و سایر محققان شواهدی برای این اثر پیدا کرده است
شواهدی برای نظریه تزکیه
طبق کتاب نظریه رسانه ها شواهد زیادی برای پیشنهاد نظریه تزکیه وجود دارد که پیامهای رایجی که توسط تلویزیون تبلیغ میشود، ادراک مردم از واقعیت اجتماعی را تحریف میکند. مطالعات متعدد نشان دادهاند که این امر باعث میشود بینندگان مکرر تلویزیون چیزهایی مانند میزان جرم و جنایت و خشونت، خطرات ناشی از بلایای طبیعی، تعداد افرادی که بهعنوان افسر پلیس و وکیل استخدام میشوند، و شیوع ثروت را بیش از حد برآورد کنند.
در حالی که تحقیقات زیادی برای اثرات مرتبه اول وجود دارد، شواهد کمتری برای اثرات مرتبه دوم وجود دارد.
با این وجود، برخی از جلوه های درجه دوم پشتیبانی می شود. بهویژه، مطالعات نشان دادهاند که برخلاف بینندگان سبک تلویزیون، بینندگان سنگین تلویزیون احتمالاً معتقدند که نمیتوان به اکثر مردم اعتماد کرد. و در معرض خطر بیشتری برای قربانی شدن در جرم و جنایت قرار دارند، برداشتی که گربنر به آن «سندرم دنیای پست» نامید.
رزرو جلسه مشاوره آنلاین با روانشناسان ماهر در همکده
اگر احساس میکنید ذهنتان زیر فشار روزمرگی، رسانهها یا چالشهای عاطفی قرار گرفته است، وقت آن رسیده که با یک انتخاب آگاهانه مسیر تازهای بسازید. رزرو جلسه مشاوره آنلاین با روانشناسان ماهر در همکده فرصتی است تا بدون محدودیت زمانی و مکانی، در فضایی امن و حرفهای درباره دغدغههایتان صحبت کنید و راهکارهای تخصصی دریافت کنید.
مشاوران همکده با استفاده از رویکردهای علمی و تجربههای بالینی، به شما کمک میکنند الگوهای ذهنیتان را بازبینی کنید، تصمیمهای دقیقتری بگیرید و احساس آرامش بیشتری تجربه کنید. تنها با چند کلیک میتوانید روند بهبود را آغاز کنید و حمایت تخصصی را به زندگیتان وارد کنید. همین حالا وقت بگذارید، جلسه خود را رزرو کنید و به سوی تعادل ذهنی و هیجانی گام بردارید.
سخن پایانی
نظریه تزکیه در روانشناسی رسانه به ما نشان میدهد که مصرف مداوم و بدون آگاهی از محتوا چگونه میتواند احساسات، نگرشها و ادراک ما را به تدریج تغییر دهد. در دورانی که رسانهها بخش جداییناپذیر زندگی روزمره شدهاند، شناخت این نظریه ضرورت بیشتری پیدا میکند. با درک صحیح از سازوکار اثرگذاری رسانه، میتوانیم شیوهای سالمتر برای استفاده از آن انتخاب کنیم و از آسیبهای احتمالی پیشگیری کنیم. مدیریت هوشمندانه مصرف محتوا نهتنها سلامت روان را حفظ میکند، بلکه کیفیت تصمیمگیری و روابط اجتماعی را نیز بهبود میبخشد.
