رازهای زبان بدن، قسمت اول

جنبه های غیر کلامی ارتباطات یا رازهای زبان بدن یکی از استراتژی های ارتباط غیر کلامی است. زبان بدن شامل انتقال پیام های غیر زبانی میان افراد، توسط اعضای بدن و حرکات صورت است.  می تواند گویای وضعیت درونی فرد مثل خشم، خستگی، خوشحالی و آرامش باشد. زبان بدن به این دلیل مهم است که احساسی که پشت سخنان است را منتقل می کند.

یک مطالعه کلاسیک نشان می دهد «تاثیر کل پیغام بر اساس: 7٪ واژه ها مورد استفاده قرار می گیرد. 38٪ تن صدا، حجم، نرخ گفتار، زمین آوازی؛ 55٪ عبارات صورت، حرکات دست، حالت ها و سایر اشکال زبان بدن است.» اما هرگز ادعا نکرد که شما می توانید یک فیلم را در یک زبان خارجی مشاهده کنید. 93 درصد از مطالب را با توجه به زبان بدن به درستی حدس بزنید. تحقیق او بر ارتباط احساسات متمرکز بود. مخصوصا، دوست داشتن و نداشتن. جنبه غیر کلامی ارتباطی 93 درصد کل پیام شما را تحویل نمی دهد. اما احساسات، انگیزه ها و احساسات اساسی را نشان می دهد. در واقع، مردم اغلب محتوای احساسی پیام شما را ارزیابی می کنند. نه به این معنی که شما می گوئید، بلکه توسط سیگنال های غیر کلامی شما. در واقع زبان بدن 93٪ ارتباط است.

رازهای زبان بدن بسیار قدیمی تر و درونی تر از زبان گفتار برای انسان هاست.

افراد به محض دیدن شما به طور حسی، برداشتی کلی از شما خواهند داشت که زبان بدن این تصورات را شکل داده، تائید می کند و یا تغییر می دهد. در واقع زبان بدن خیلی پیش از این، در مغز برنامه ریزی شده است، حتی افرادی که مادرزاد نابینا به دنیا می آیند زبان بدن مشابهی با افراد بینا دارند.

در سال های اخیر، مطالعات جالبی که در هاروارد، پرینستون و دیگر دانشگاه های برتر انجام شده، جنبه های جدیدی از زبان بدن و استفاده از آن را آشکار کرده است. بنابراین در حالی که قدرت زبان در انتقال  درست پیام  بسیار اهمیت دارد، قدرت زبان بدن می تواند عامل تعیین کننده در شکل گیری احساس ما نسبت به دیگران باشد.

چند نکته درباره‌ی اهمیت یادگیری رازهای زبان بدن

حتماً به این نکته توجه کرده‌اید که وقتی فردی را در یک مهمانی یا در خیابان و محیط کار می‌بینید، ارتباط غیر کلامی  در قالب زبان بدن، پیش از ارتباط کلامی آغاز می شود.

شما به شیوه‌ی حرکت کردن او، حالت چهره‌اش هنگام نگاه کردن و میل یا بی‌میلی او به دست دادن توجه می‌کنید. همچنین می‌کوشید با استفاده از ارتباط چشمی، حدس بزنید که فضای احساسی حاکم بر گفتگو چگونه خواهد بود. بعد از رد و بدل شدن تمام این پیام‌ها و شکل‌گیری پیش فرض‌های ارتباطی، تازه نخستین ارتباط کلامی شکل می گیرد.

بنابراین می‌توان گفت ارتباط غیرکلامی و به طور خاص زبان بدن در ابتدای یک گفتگو می‌تواند بر تمام آن گفتگو (یا لااقل بخش‌های نخستینِ آن) سایه بیندازد.

ویژگی های زبان بدن موثر در ارتباطات

زبان بدن یکی از بخش های جذاب و مهم در آموزش اصول و فنون مذاکره محسوب می شود.

با آموزش زبان بدن و یادگیری تکنیک های زبان بدن می‌کوشیم در هر نوع ارتباط و مذاکره با  دیگران، پیام خود را به شکلی دقیق‌تر و مناسب‌تر برای طرف مقابل ارسال کرده و نیز، پیام‌های او را تا حد امکان به شکلی دقیق‌تر دریافت و تفسیر کنیم.

1. ارتباط چشمی رازهای زبان بدن
   

مشخص شده که دو دقیقه ارتباط چشمی در یک گفتگوی دوستانه با فردی از جنس مخالف می‌تواند احساس محبت و شور قابل توجهی را ایجاد کند. همچنین مشخص گردیده که انسانها، در یک جمع دوستانه زمانی که یک شوخی جذاب می‌شنوند و می‌خواهند بخندند،‌ بلافاصله با کسی که بیشترین احساس محبت و نزدیکی را دارند، ارتباط چشمی برقرار میکنند!

دریغ کردن نگاه، راهی برای نشان دادن خشم و غضب است. اجتناب از تماس چشمی موجب می‌شود که به نظر برسد شما چیزی را پنهان می‌کنید و این مسئله موجب بدگمانی می‌شود. عدم تماس چشمی می‌تواند نشان‌دهنده‌ی عدم اعتماد به نفس و علاقه نیز باشد و نشان دهد که شما هرگز نمی‌خواهید در محیط کاری با دیگران ارتباط برقرار کنید. نگاه کردن به پایین در حین صحبت کردن موجب می‌شود تا اینگونه به نظر برسد که اعتماد به نفس ندارید یا پریشان هستید و موجب شود حرف‌های شما تاثیر خود را از دست بدهند. به ویژه وقتی در مورد نکات پیچیده یا مهم صحبت می‌کنید، باید مستقیم به طرف مقابل نگاه کنید.

ارتباط چشمیِ بیش از حد، به طور غریزی با گستاخی، خصومت یا تکبر، اعتماد به نفس، برتری، قدرت و هوش در ارتباط است.

اما در محیط‌ کاری، ارتباط چشمیِ بیش از حد ممکن است با نیت عمدی برای تسلط یافتن، ترساندن، تحقیر کردن یا القای حس «معیوب بودن» به فرد مقابل، همراه باشد. همچنین تماس چشمی بیش از حد شدید می‌تواند رفتاری تهاجمی یا تلاش برای تسلط پیدا کردن بر فرد مقابل، تلقی شود. افراد به طور میانگین، تماس چشمی را ۷ تا ۱۰ ثانیه ادامه می‌دهند و تماس چشمی در زمان گوش دادن، طولانی‌تر از زمان صحبت کردن است. نحوه‌ی قطع تماس چشمی نیز پیامی را می‌رساند؛ به پایین نگاه کردن، تسلیم و اطاعت را می‌رساند ولی نگاه کردن به طرفین، نشانه‌ی اعتماد به نفس است.

البته بدون تماس چشمیِ مستقیم و مستمر نیز می‌توان ارتباط برقرار کرد ولی بی‌توجهیِ کامل، تاثیراتی منفی بر روابط حرفه‌ای شما خواهد داشت.

 خیره نگاه کردن نوعی تجاوز به حریم شخصی انگاشته می‌شود و به‌طور کلی با نوع نگاهمان می‌توانیم سبب شادی، غم، ترس و تعجب دیگران شویم.

ارتباط چشمیِ بیش از حد، به طور غریزی با گستاخی، خصومت یا تکبر در ارتباط است؛ اما در محیط‌ کاری، ارتباط چشمیِ بیش از حد ممکن است با نیت عمدی برای تسلط یافتن، ترساندن، تحقیر کردن یا القای حس «معیوب بودن» به فرد مقابل، همراه باشد

مردم عادت دارند اگر با کسی چشم در چشم شدند، چشم از آن فرد برداشته و به جای دیگری نگاه کنند. سعی کنید این کار را نکنید. تماس چشمی را حفظ کنید و لبخند بزنید. مردم اغلب خودشان نگاهشان را بر می‌گردانند، گرچه برخی هم چشم از شما بر نخواهند داشت.

مدت زمانِ مناسب برای برقراری ارتباط چشمی‌ای که سبب ایجاد حس توجه و اعتماد دوطرفه می‌شود، بسته به موقعیت‌، محیط، نوعِ شخصیت، جنسیت و تفاوت‌های فرهنگی، مختلف است. اگرچه طبق یک قاعده‌ی کلی، ارتباط چشمی مستقیم حین یک مکالمه که بین ۳۰ درصد تا ۶۰ درصد از مدت زمان مکالمه متغیر باشد، یک جوّ صمیمی و پربار را ایجاد می‌کند. در نظر داشته باشید که وقتی شنونده هستید، ارتباط چشمی‌تان بیشتر و وقتی گوینده هستید، ارتباط چشمی‌تان کمتر می‌شود.

تماس چشمی فوائد متعددی دارد، مردم شما را فردی بی‌آلایش در نظر می‌گیرند و شما اعتماد به نفس بیشتری احساس خواهید کرد.

2. حالات صورت

صورت شما ناحیه‌ای با سیگنال‌های بسیار است. در حقیقت، در زمینه‌ی حرکات ریز صورت که افراد به طور ناخودآگاه از خود بروز می‌دهند، تحقیقات بسیاری انجام شده است. انسان‌ها بدون اینکه بدانند اطلاعات زیادی را از این طریق منتقل می‌کنند. شما می‌توانید با استفاده از صورت‌تان، اطلاعات زیادی درباره‌ی خودتان به مردم بدهید.

یادگیری چگونگی کنترل حالت چهره می تواند در بهبود عملکرد شما در محیط کار و روابط اجتماعی تان موثر باشد، به طور مثال اگر در محیط کار دیگران به طور دائم از شما می پرسند آیا ناراحت و غمگین هستید، به این دلیل است که شما دائما چهره ای اخم آلود و غمگین دارید. می توانید حالت چهره خود را با تمرین در مقابل آینه تغییر دهید.

تا به حال از «سندروم صورت خونسرد» چیزی شنیده‌اید؟ برخی افراد ادعا می‌کنند که صورت خونسردشان ناراحت یا عصبانی به نظر می‌رسد و این حالت سبب می‌شود دیگران آنها را به عنوان یک خطر اجتماعی تلقی کنند. شما طبیعتا تمایل نخواهید داشت با فردی که این نوع حالت صورت را دارد، صحبت کنید. گرچه، این حالت اصلا تهدیدی برای دیگران نیست، مگر برای روابط اجتماعی خود فرد.

حتما سعی کنید صورت عادی شما (برای نمونه وقتی با لپ‌تاپ کار می‌کنید) اگر هم شاد نیست، لااقل راحت به نظر برسد. یک ترفند آسان این است که حالتی به خودتان بگویید که انگار چیز سرگرم‌کننده‌ای را یافته‌اید.

سر تکان دادن بیش از حد در رازهای زبان بدن ، اضطرابِ شما در مورد پذیرش چیزی را می‌رساند. ممکن است دیگران سر تکان دادن‌های شدید شما را به عنوان تلاش برای نشان دادنِ موافقت یا فهمیدن چیزی برداشت کنند که شما در واقع با آن موافق نیستید یا آن را نفهمیده‌اید.

کج کردن سر، ابراز پشیمانی و دلسوزی، حمایت را نشان می دهد.

بالا بردن ابروها، ناز، غرور و خشم؛ ابروهای گره خورده، اضطراب، درد و ترس، غضب، خشم و یا آمیزه ای از این هیجانات؛ پا یین کشیدن ابروها، عصبانیت، تردید و تفکر و گاهی اوقات نشانه غرور، ناراحتی شما را منتقل می کند.

فشردن لب، عصبانیت و خشم؛ کشیدن لب پا یین روی لب بالا، افسردگی و غمگینی که در دو گروه بچه ها و سالخوردگان دیده می شود؛ به طرف بالا رفتن کیطرف لب، حس تحقیر را در فرد ایجاد می کند.

3. لمس کردن یکی از رازهای زبان بدن
   

لمس کردن یکی از نخستین و بنیادی ترین شکل ارتباط است. انسان ها از طریق لمس کردن یکدیگر، پیام های مختلف و متفاوتی ارسال می کنند. انسان قبل از برقراری هرگونه ارتباط، لمس کردن را آموخته است. گرفتن دستان یکدیگر، لمس بازوها، در آغوش گرفتن و موارد دیگر از جمله ارتباطات لمسی است.

تماس و لمس بدنی نشانه علاقه به ایجاد ارتباط و پذیرش طرف مقابل است. تماس بدنی و لمس کردن می تواند باعث ایجاد صمیمیت و همدلی شود.  از سوی دیگر اجتناب و پرهیز از لمس کردن می تواند موجب رنجش، کدورت، کینه، عصبانیت و شکاکیت و بدگمانی  شود. البته ذکر این نکته ضروری است که شما اصول و نکاتی را در برقراری تماس بدنی باید رعایت کنید. عدم توجه به این نکات می تواند یک فاجعه ارتباطی به بار بیاورد. و نه تنها صمیمیت و همدلی را در یک رابطه تقویت نکند، که موجب کدورت و دل چرکینی هم بشود. بسیاری از نقاط بدن جزء حریم خصوصی افراد است. در صورت نداشتن رابطه صمیمی و دوستانه شما اجازه لمس این قسمت ها را ندارید.

البته در فرهنگ های مختلف این حریم ها کمی متفاوت است ولی در مجموع شما باید به نقاط لمسی خصوصی افراد احترام بگذارید و در صورت نداشتن یک رابطه صمیمی از نزدیک شدن به این نقاط و لمس آن ها خودداری کنید. لمس شانه ها، بازوها، لمس سر و صورت از جمله نقاط حساسی است که به حریم خصوصی افراد تعلق دارد و باید هنگام برقراری تماس بدنی، مراقب لمس این نقاط باشید. به گفته هال، میزان لمس، مدت لمس و نحوه لمس کردن در اثر هنجارهای فرهنگی به وجود می آید. بنابراین هنگام برقراری ارتباط لمسی باید علاوه بر در نظر گرفتن صمیمیتی که در ارتباط وجود دارد باید هنجارهای فرهنگی را هم در این زمینه در نظر گرفت.

مشکلی که درباره ی لمس به عنوان رفتار غیرکلامی و زبان بدن وجود دارد این است که، افراد مختلف از این که کدام عمل لمس، بایستی در کدام طبقه تقسیم بندی شود، تعاریف متفاوتی دارند. تعاریف آنها ممکن است بسته به سن، جنسیت، فرهنگ، شرایط، موقعیت و مسائل دیگر متفاوت باشد و این امر باعث به وجود آمدن هم پوشانی بین طبقات گوناگون می شود.

تفاوت های جنسیتی فراوانی در نحوه ی لمس کردن و برداشت از آن وجود دارد، مثلاً زنان بیشتر راحت اند که در روابط دوستی همدیگر را بغل کنند و یا به آهستگی یکدیگر را لمس کنند، اما مردان همین کارها را زمانی که قصد دارند نشان دهند که چقدر با هم صمیمی اند انجام می دهند.

اما به صورت کلی، در مواردی که شما از طریق لمس کردن بدن، فرد را به سمت خاصی هدایت می کنید. غالبا نقش رهبر و مسئول را برعهده دارید. این موارد اغلب با لمس ناحیه کمر، پشت و ناحیه بازوها و یا آرنج انجام می شود.

ضربه با کف دست یا به معنی یک حرکت اشاره ای تفاخری است و یا موضوع جنسی مد نظر است. البته در مواردی هم در ورزش های بزرگسالان این ضربه به عنوان تبریک هم انجام می شود.

گرفتن بازو به منظور ارتباط صمیمی و نزدیک در رازهای زبان بدن به کار می رود. لمس بازوها در ارتباط عموما به نشانه صمیمیت و نزدیکی است و در صورتی که شما رابطه دوستانه نداشته باشید. لمس بازو می تواند به واکنش های دفاعی طرف مقابل منجر شود. گرفتن بازو در مواردی هم جنبه حمایتی دارد. گرفتن بازوی شخصی که به لحاظ روحی متزلزل شده است از آن جمله است.

لازم به ذکر است در ارتباطات، کسانی که نقش رهبر و مسئول دارند، کمتر تمایل دارند که بازوی طرف مقابل را بگیرند. به هر حال گرفتن بازوی کسی به معنای تکیه کردن و احساس امنیت در کنار اوست. بسیاری از خانم ها و دختران جوانی که با گرفتن بازوی مردان در خیابان و یا مهمانی ها حرکت می کنند. دقیقا چنین معنی دارد که آن ها در کنار مردان احساس امنیت می کنند. می توانند در برار مشکلات به آن ها تکیه کنند.

با توجه به این نکته که سر حساس ترین و مهم ترین عضو بدن است. این ناحیه از آسیب پذیری زیادی برخوردار است، اگر به کسی اجازه دهید که سر شما را لمس کند. به این معنی است که اعتماد و اطمینان زیادی در این رابطه وجود دارد. لمس کردن سر، حاکی از ساده دلی و اغلب به معنی روابط دوستانه است.

این رفتارها در حالتی صورت می گیرد که شخص عصبی یا پرخاشگر نیست. بیشتر به معنای همدلی و صمیمیت است. مشت زدن به بازو، پریشان کردن مو، هل دادن، نیشگون گرفتن گوش و … از جمله حرکات تهاجمی کاذب است. در مواقعی که ما اجازه چنین حرکاتی را به دوستانمان می دهیم. قصد نشان دادن همدلی و صمیمیت بیشتری را داریم. گاهی اوقات این تماس های دروغین جای خود را به لمس کردن های محبت آمیز می دهد. مانند زمانی که پدرها برای نشان دادن محبت خود فرزندانشان را با حالتی تهاجمی در آغوش می گیرند.

ادامه دارد…