شایع ترین عوارض داروهای افسردگی

طبق دستورالعمل های انجمن روانپزشکی آمریکا، داروهای ضد افسردگی گزینه اول برای درمان اختلال افسردگی اساسی (MDD) است . آنها همچنین می توانند به درمان شرایط اضطراب، از جمله اختلال اضطراب عمومی کمک کنند. این در حالی است که باید از شایع ترین عوارض داروهای افسردگی هم اطلاع داشت.

انواع مختلف دارو ها ضد افسردگی وجود دارد که براساس عملکرد آنها در مغز مورد استفاده قرار می گیرند. برخی از دارو ها برای درمان برخی شرایط و علائم مناسب تر هستند و بهتر عمل می کنند. اما انواع داروهای ضد افسردگی با عوارض جانبی خطرناک و جدی همراه هستند.

به طور کلی هر نوع دارو ضد افسردگی تا حدودی منجر به بروز عوارض جانبی خاصی می شود.

علاوه بر آن، واکنش افراد مختلف به انواع این دارو ها، متفاوت است. برخی از افراد ممکن است هیچ عارضه جانبی نداشته باشند، در حالی که دیگران احتمال دارد یک یا چند عارضه جانبی جدی را تجربه کنند. بر همین اساس پزشک یا روانپزشک شما ممکن است چند دارو را تجویز کند تا بهترین دارو برای وضعیت شما مشخص شود.

مهارکننده های انتخابی جذب مجدد سروتونین  (SSRI)

SSRI ها بر روی سروتونین که یک انتقال دهنده عصبی است،تأثیر می گذارد. انتقال دهنده های عصبی به عنوان پیام رسان های شیمیایی در بدن شما عمل می کنند. سروتونین در بسیاری از موارد از جمله خلق و خوی شما نقش دارد.

متخصصان در مورد نقش سروتونین در افسردگی کاملاً مطمئن نیستند. اما برخی از محققان معتقدند که کاهش میزان سروتونین می تواند در بروز علائم افسردگی موثر باشد.

برخی از دارو های ضدافسردگی از این نوع، عبارتند از:

• فلووکسامین
• سرترالین زولوفت
• سیتالوپرام (Celexa)
• اسکیتالوپرام یا لکساپرو
• فلوکستین (Prozac)
• پاروکستین یابریزدل، پاکسیل، پکسوا

SSRI ها رایج ترین گزینه درمانی برای اختلال افسردگی اساسی هستند، اما همچنین می توانند در موارد زیر تجویز شوند:

• اختلال های هراس، استرس پس از سانحه
• اختلال اضطراب عمومی و اجتماعی
• گرگرفتگی
• اختلال سندرم پیش از قاعدگی
• اختلال شخصیت وسواسی-اجباری

شایع ترین عوارض داروهای افسردگی SSRI شامل موارد زیر است:

• اسهال
• سردرد
• سرگیجه
• اضطراب
• حالت تهوع
• خشکی دهان
• مشکل خواب
• ناراحتی معده
• ضعف و خستگی
• اختلالات جنسی مانند کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ، یا مشکلات انزال

SSRI ها نسبت به سایر دارو های ضدافسردگی منجر به عوارض جنسی می شوند. آنها همچنین می توانند اشتها را افزایش دهند و به طور بالقوه منجر به افزایش وزن شوند.

مهارکننده های جذب مجدد سروتونین-نوراپی نفرین  (SNRI)

مانند SSRI ها، SNRI ها اغلب برای درمان افسردگی اساسی استفاده می شوند. مشابه SSRI ها، SNRI ها از جذب مجدد انتقال دهنده های عصبی خاص توسط سلول های مغز جلوگیری می کنند. در مورد SNRI ها، انتقال دهنده های عصبی تحت تأثیر سروتونین و نوراپی نفرین هستند. شایع ترین عوارض داروهای افسردگی در ادامه باز بیان می شوند.

از انواع داروهای ضد افسردگی SNRI، عبارتند از:

• milnacipran
• دولوکستین (Cymbalta)
• لوومیلناسیپران (فتزیما)
• ونلافاکسین (Effexor XR)
• دزونلافاکسین (خدزلا، پریستیق)

SNRIs اغلب برای درمان افسردگی استفاده می شود، اما همچنین می تواند به درمان موارد زیر کمک کند:

• گرگرفتگی
• فیبرومیالژیا
• اختلال اضطراب عمومی
• آسیب عصبی ناشی از دیابت

شایع ترین عوارض داروهای افسردگی SNRI ها، عبارتند از:

• سردرد
• تعریق
• بیخوابی
• یبوست
• سرگیجه
• حالت تهوع
• خشکی دهان
• خواب آلودگی
• ضعف و خستگی
• از دست دادن اشتها
• مشکلات جنسی مانند کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ، یا مشکلات انزال

SNRI ها می توانند عوارض جانبی جنسی ایجاد کنند. اما نه به اندازه SSRI ها. SNRI در برخی افراد ممکن منجر به اضافه وزن شود. اما کاهش وزن در مصرف کنندگان این دارو بیشتر دیده می شود. در برخی موارد، افرادی که از SNRI استفاده می کنند ممکن است به افزایش فشار خون مبتلا شوند.

داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCA)

TCA ها گروه قدیمی تری از داروهای ضد افسردگی هستند. مانند SNRI ها، به افزایش سطح نوراپی نفرین و سروتونین مغز کمک می کنند. اما آنها همچنین اثرات انتقال دهنده عصبی دیگری به نام استیل کولین را کاهش می دهند.

این تأثیر بر استیل کولین خطر بروز برخی عوارض جانبی را افزایش می دهد. در نتیجه، TCA ها معمولاً فقط در صورتی استفاده می شوند که SSRI و SNRI تاثیری بر روند بیماری فرد نداشته باشند.

برخی از TCA های رایج عبارتند از:

• داکسپین
• نورتریپتیلین (پاملور)
• آمیتریپتیلین یا الاویل
• ایمی پرامین (توفرانیل)
• کلومیپرامین (آنافرانیل)
• دزیپرامین (Norpramin)

علاوه بر درمان افسردگی، بسیاری از TCA برای سایر موارد نیز استفاده می شود، از جمله:

• فیبرومیالژیا
• سردرد میگرنی
• شب ادراری در کودکان
• درد عصبی ناشی از زونا
• اختلال اضطراب اجتماعی
• آسیب عصبی ناشی از دیابت

شایع ترین عوارض داروهای افسردگی TCAs، عبارتند از:

• سردرد
• تعریق
• خستگی
• تاری دید
• سرگیجه
• افزایش وزن
• خشکی دهان
• خواب آلودگی
• مشکل خواب
• مشکلات حافظه
• مشکل ادرار کردن
• ضربان قلب سریع
• ناراحتی های گوارشی، مانند ناراحتی معده، حالت تهوع و یبوست
• مشکلات جنسی مانند میل جنسی کم، اختلال در نعوظ، یا مشکلات انزال

عوارض جانبی TCAs مانند SSRI ها و SNRI ها است، اما میزان بروز این عوارض در هنگام مصرف TCAs بیشتر است و عوارض ممکن است آزار دهنده باشد.

در موارد نادر، TCA همچنین می تواند باعث عوارض جانبی خطرناک مرتبط با قلب شود، مانند:

• فشار خون بالا
• فشار خون پایین هنگام ایستادن
• ضربان قلب یا آریتمی غیرطبیعی

 اکسیداز (MAOI)

مانند TCA، MAOI ها گروه قدیمی تری از داروها هستند. امروزه معمولاً از آنها برای افسردگی استفاده نمی شود، اما اگر سایر داروها برای بیمار موثر نباشد، پزشک ممکن است آنها را تجویز کند. MAOI ها با جلوگیری از شکستن انتقال دهنده های عصبی خاص در بدن، عمل می کنند. این واکنش آنها باعث افزایش سطح سروتونین، نوراپی نفرین و دوپامین می شود.

برخی از رایج ترین MAOI ها، عبارتند از:

• فنلزین (ناردیل)
• ایزوکارباکسازید (مارپلان)
• ترانسیل پرومین (Parnate)

علاوه بر افسردگی، برخی از MAOI ها برای سایر بیماری ها نیز مورد استفاده قرار می گیرند. از فنلزین و ترانیل سیپرومین گاهی برای اختلال وحشت و اضطراب اجتماعی استفاده می شود. سلژیلین برای بیماری پارکینسون کاربرد دارد.

شایع ترین عوارض داروهای افسردگی MAOI، عبارتند از:

• سردرد
• گیجی
• اسهال
• دل درد
• سرگیجه
• حالت تهوع
• خشکی دهان
• افزایش وزن
• آبریزش بینی
• خواب آلودگی
• فشار خون پایین
• مشکلات جنسی مانند کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ، یا مشکلات انزال

MAOI بیشتر از سایر داروهای ضد افسردگی باعث افت فشار خون می شود. این داروها همچنین می توانند با غذاهای حاوی تیرامین تداخل داشته و فشار خون را به طور خطرناکی افزایش دهند.

آنتاگونیست سروتونین و مهارکننده های جذب مجدد (SARI)

SARI همچنین به عنوان تعدیل کننده سروتونین یا داروهای ضد افسردگی فنیل پیپرازین شناخته می شوند. آنها بعضي اوقات به عنوان ضد افسردگي هاي غير طبیعی در نظر گرفته مي شوند زيرا نسبت به سایر داروهای ضدافسردگی عملکرد متفاوت تری دارند. SARI می تواند به درمان شرایط زیر کمک کند:

• اضطراب
• افسردگی
• اختلال هراس

مانند اکثر داروهای ضد افسردگی، SARI به افزایش میزان سروتونین و گاهی اوقات سایر انتقال دهنده های عصبی در مغز شما کمک می کند. اما آنها این کار را به روش های مختلف از سایر داروهای ضد افسردگی انجام می دهند.

برخی از SARI ها، عبارتند از:

• نفازودون
• ترازودون (Oleptro)

شایع ترین عوارض داروهای افسردگی SARI، عبارتند از:

• سردرد
• گیجی
• اسهال
• یبوست
• خستگی
• استفراغ
• تاری دید
• سرگیجه
• حالت تهوع
• خواب آلودگی
• خشکی دهان
• افت فشار خون

SARI در بسیاری افراد منجر به خواب آلودگی می شود. بر همین اساس این داروها در افراد مبتلا به بی خوابی ممکن است موثر باشد؛ اما قبل از مصرف آنها باید با پزشک مشورت شود.

داروهای ضد افسردگی غیر معمول

 

بعضی از داروهای ضد افسردگی معمولاً به دلیل نحوه کار در هیچ گروه اصلی قرار نمی گیرند. اینها به عنوان داروهای ضد افسردگی غیرمعمول شناخته می شوند، از جمله:

بوپروپیون (Wellbutrin)

برخلاف اکثر داروهای ضد افسردگی، بوپروپیون باعث افزایش سروتونین نمی شود. در عوض، برای افزایش نوراپی نفرین و دوپامین کار می کند. گاهی اوقات به عنوان یک مهار کننده جذب مجدد نوراپی نفرین-دوپامین طبقه بندی می شود. بوپروپیون علاوه بر اینکه برای افسردگی استفاده می شود، به افراد در ترک سیگار نیز کمک می کند.

عوارض جانبی شایع بوپروپیون، عبارتند از:

• سردرد
• یبوست
• تعریق
• سرگیجه
• اضطراب
• استفراغ
• کاهش وزن
• حالت تهوع
• مشکل خواب
• تحریک پذیری
• خشکی دهان
• از دست دادن اشتها

در مقایسه با سایر داروهای ضد افسردگی، بوپروپیون کمتر باعث افزایش وزن می شود. در حقیقت، کاهش وزن یک عارضه جانبی این دارو محسوب می شود. بوپروپیون همچنین کمتر باعث مشکلات جنسی می شود. در نتیجه، گاهی اوقات در کنار سایر داروهای ضد افسردگی برای کاهش عوارض جنسی آنها تجویز می شود؛ اما یکی از عواض شایع این دارو بی خوابی و اضطراب است و حتی در موارد نادر در هنگام مصرف زیاد می تواند منجر به تشنج شود.

میرتازاپین (رمرون)

میرتازاپین اثرات نوراپی نفرین، سروتونین و دوپامین در مغز را به روشی متفاوت از سایر داروهای ضد افسردگی افزایش می دهد.

عوارض جانبی رایج میرتازاپین، عبارتند از:

• یبوست
• سرگیجه
• افزایش وزن

• خواب آلودگی
• خشکی دهان
• افزایش اشتها
• کلسترول بالا
• ضعف و خستگی

مانند SARI، میرتازاپین ممکن است باعث خواب آلودگی شود. در نتیجه، از میرتازاپین برای کسانی که افسردگی و مشکل خواب دارند، استفاده می شود. میرتازاپین همچنین می تواند باعث افزایش اشتها و افزایش وزن نسبت به سایر داروهای ضد افسردگی شود.

Vilazodone (Viibryd)

ویلازودون اثرات سروتونین را در مغز افزایش می دهد و منجر به بروز عوارض جانبی زیر می شود:

• سرگیجه
• اسهال
• استفراغ
• حالت تهوع
• خشکی دهان
• اختلال خواب

ویلازودون نسبت به سایر داروهای ضد افسردگی مانند کمتر باعث افزایش وزن می شود. برخی از افرادی که vilazodone مصرف می کنند دارای مشکلات جنسی مانند اختلال نعوظ هستند، اما به نظر می رسد این مورد در مقایسه با SSRI ها و SNRI ها با vilazodone کمتر دیده می شود.

Vortioxetine (Trintellix)

به ورتیوكستین گاهی ضد افسردگی چند حالته گفته می شود. این دارو تا حدودی مانند SSRI عمل می کند، اما اثرات اضافی بر روی سطح سروتونین دارد.

عوارض جانبی شایع ورتیوكستین، عبارتند از:

• اسهال
• یبوست
• استفراغ
• سرگیجه
• حالت تهوع
• خشکی دهان
• مشکلات جنسی، مانند ارگاسم یا مشکلات انزال

به احتمال زیاد ورتی اکسین باعث ایجاد عوارض جانبی جنسی در مقایسه با بسیاری دیگر از داروهای ضد افسردگی می شود. اما کمتر باعث افزایش وزن خواهد شد.

افکار و رفتارهای خودکشی در داروها ضدافسردگی

برخی از داروهای ضد افسردگی، از جمله SSRI ها، ممکن است باعث افزایش افکار یا اقدامات خودکشی شوند. این خطر در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان بیشتر است. علاوه بر آن، احتمال وقوع این افکار در طی چند ماه اول درمان یا در هنگام تغییر دوز نیز بالاتر است.

علاوه بر بروز خطر خودکشی در بین بیمارانی که مجبور هستند از داروهای ضد افسردگی استفاده کنند. داروهای ضد افسردگی همچنین می توانند در برخی افراد منجر به بروز واکنش های آلرژیک شود. این دارو ها ممکن است با سایر داروهایی که فرد استفاده می کند. مکمل های گیاهی مانند گیاه خار مریم و حتی مصرف الکل تداخل ایجاد کرده و منجر به بروز عوارض جدی تر و خطرناک شود. بر همین اساس بهتر است از مصرف هر گونه دارو های ضد افسردگی بدون تجویز روانپزشک به طور جدی خودداری کنید. حتی مصرف دارو خود را به طور خودسرانه ترک نکنید. دوز مصرفی خود را تحت هیچ شرایطی تغییر ندهید.

ترک دارو به طور ناگهانی می تواند با عوارض ترک همراه باشد.

• در مورد مصرف هر گونه داروهای ضد افسردگی نیاز به مشورت با روانپزشک دارید.
• فکر می کنید مصرف داروهای فعلی شما منجر به بروز علائمی شده که زندگی روزمره شما را مختل کرده است.
• فکر می کنید مشکل یا بیماری خاصی دارید که باید با یک روانپزشک و یا روانشناس مشورت کنید.
• اگر به دنبال راه حلی برای درمان مشکل خود هستید که می خواهید بدون دارو، این مشکل را حل کنید.

بهتر است با مشاورین و روانشناسان با تجربه و حرفه ای در زمینه بیماری های روانی و مشکلات فردی مشورت کنید. اگر چه در طول بحران کرونا شاید شرکت در جلسات حضوری برای شما مقدور نباشد. اما ارائه خدمات مشاوره ای تلفنی همکده کار را برای شما راحت کرده است. خدمات مشاوره ای مرکز همکده به صورت 24 ساع شبانه روز ارائه می شود و شما می توانید در هر ساعت شبانه روز با مشاورین حرفه ای این مرکز ارتباط برقرار کنید.

به یاد داشته باشید، پیشگیری از هرگونه عوارض جانبی داروهای افسردگی و درمان بیماری های روانی و حتی جلوگیری از هر گونه اتفاق ناگوار مانند خودکشی عزیزانتان ارزش این را دارد که برای یکبار هم شده مشکلات خود و اعضاء خانواده تان را جدی بگیرید.