۲۰ گام جلوگیری از حواس پرتی هنگام مطالعه
اغلب دانش آموزان از عدم تمرکز حواس در هنگام مطالعه گلایه دارند. می‌گویند: ما نمی توانیم روی یک موضوع مدت طولانی حتی ساعت تمرکز داشته باشیم. حتما می دانید حواس پرتی همان عدم تمرکز حواس است که حواس ذهن بدون اراده و میل انسان از روی موضوع منحرف می‌شود. به تعبیری دیگر عدم تمرکز حواس, عملی دفاعی تاخت و تاز افکار خارجی است که باعث حواس پرتی می‌شود. این حواس پرتی باعث می شود دانش آموز دقایقی درس بخواند و بعد چون ساعت ها فکرش درگیر موضوع دیگر شده است. درحالیکه نگاهش به کتاب و جزوه است چیزی یاد نگیرد. جلوگیری از حواس پرتی هنگام مطالعه در این مقاله بررسی شده است.
حواس پرتی ممکن است به خاطر عوامل بیرونی باشد. مثل: صدای ماشین, صدای تلویزیون یا افراد خانواده یا به خاطر عوامل درونی؛ مثل: خیالبافی, بی‌خوابی, تشنگی و غیره
از عوامل موثر در تمرکز حواس میتوان به میزان علاقه نسبت به موضوع موردمطالعه اشاره کرد. علاقه به موضوع مورد مطالعه باعث می شود به آن توجه نموده و به راحتی آن را به حافظه بسپاریم.
۲۰ گام جلوگیری از حواس پرتی هنگام مطالعه
1. ابتدا باید ریشه و منشاء حواس پرتی و عدم تمرکز حواس را پیدا کرده و آن را رفع نماییم. اگر منشاء حواس پرتی بیرونی باشد سریعتر قابل تغییر است. ولی اگر منشاء حواس پرتی درونی است باید برنامه ریزی کنیم که به نوعی دچار این نوع حواس پرتی نشویم. مثلاً در برنامه‌ریزی ما باید ساعت مطالعه کمتر باشد. هر نیم ساعت ۱۰ دقیقه استراحت کنیم. چون می‌دانیم ۳۰ دقیقه بیشتر زمان نداریم مجبور میشویم که حواسمان را متمرکز کنیم. و بعد کم کم می توانیم زمان مطالعه را از ۳۰ دقیقه به ۴۵ دقیقه افزایش دهیم.
2. باید میزان انگیزه و علاقه خود را نسبت به مطالعه مشخص کنیم. اگر علاقه نداشته باشیم خود به خود از درس زده می شویم و دوست نداریم درس بخوانیم و کم کم تمرکز حواسمان را هنگام از دست خواهیم داد. انگیزه با هدف زیبا مشخص می‌شود باید بدانیم که درس خواندن آینده ما را مشخص میکند. باید همیشه در ذهن خود این جمله را داشته باشیم که؛ تصمیم زیبا, زندگی زیبا و آینده زیبا
3. در محیطی که درس می خوانید باید درجه دمای هوا مطلوب باشد. هوای گرم باعث تنبلی انسان و حواس پرتی می شود. حتماً بارها و بارها این مشکل برای شما پیش آمده در اتاق گرمی که مشغول مطالعه بوده اید کم کم به خواب رفته و بعد از ساعت ها که بیدار شده اید افسوس زمان های از دست رفته را خورده اید که وقت را از دست داده اید پس دمای اتاق مطالعه باید استاندارد باشد.
4. بهتر است یک کتاب را ساعت ها پشت سر هم مطالعه نکنید و در مطالعه سعی نمایید از دو یا چند کتاب با موضوعات مختلف با زمان‌های مشخص استفاده کنید. اگر شما یک کتاب درسی را ساعت ها بدون وقفه بخوانید احساس خستگی بر شما غلبه کرده و کم کم حواس شما پخش خواهد شد.
5. عواملی را که باعث اختلال در فرایند یادگیری شما می شود را قبل از شروع مطالعه بررسی کرده و آنها را رفع کنید مثلا زنگ تلفن صدای تلویزیون و غیره…
6. اگر به بلند خواندن عادت دارید سعی کنید به تدریج این عادت را از بین ببرید زیرا بلند خواندن کم کم تمرکز را کاهش داده و در ضمن چون شما انرژی بیشتری صرف می‌کنید زودتر خسته می‌شوید.
7. حتما برنامه‌ریزی متناسب استعداد و توانایی خود داشته باشید یعنی زمان همه درس های شما در برنامه مشخص و ساعت مطالعه هر درس برای شما دقیق تعیین شده باشد.
8. ساعت مطالعه شما نباید بلند مدت باشد بعضی از دانش‌آموزان عادت دارند که تا مطلبی را تمام کرده بعد استراحت بپردازند. اگر شما خسته باشید یادگیری شما مختل می شود بنابراین هر موقع احساس کردید نیاز به استراحت دارید می بایست از مطالعه دست بکشید و مدتی را استراحت نمایید و برنامه ریزی نمایید که بین خواندن دو کتاب و یک ساعت مطالعه حتما 15 یا ۱۰ دقیقه استراحت در برنامه بگنجانید و در این زمان از تغذیه خوب نیز استفاده نمایید بدانید حداکثر زمان برای تمرکز ذهنی روی هر مطلب حداکثر ۵۰ دقیقه بیشتر نباشد.
9. هر هفته یک روز و ساعتی را به گردش, تفریح, پارک رفتن یا مهمانی رفتن اختصاص دهید زیرا باعث رفع خستگی جسمانی و روانی شما می‌شود. اگر دائماً در کنج اتاق بنشینید و بخواهید بدون وقفه و پشت سر هم مطالعه نمایید قطعاً دچار خستگی شده و تمرکز حواس خود را از دست خواهید داد.
10. بهتر است هر آنچه در طول مطالعه باعث حواس پرتی شما می شود را در یک صفحه یادداشت کرده و در صدد رفع آنها برآیید.
11. تمرین کنید تا در جایی نشسته مطالعه کنید که در تیررس مستقیم مزاحمت ها نباشید یا بصورت دراز کشیده مطالعه نکنیم. اگر پست پشت میز بنشینید و مطالعه کنیدخیلی بهتر از این است که در گوشه ای تکیه دهید زیرا حالت جسمانی بدن هنگام مطالعه نیز ممکن است باعث حواس پرتی شود. مثل خوابیدن، دراز کشیدن، تکیه کردن و غیره…
12. هیچ وقت به خود تلقین نکنید که من حواست پرت هستم یا زود حواسم پرت می‌شود بلکه به خود بگویید؛ ” من می خواهم با تمرکز حواس مطالعه نمایم” خود را با تفکر مثبت خود از نگرانی نجات دهید.
13. جایی که محل مطالعه شماست باید از تصاویری که حواس شما را پرت میکند خالی باشد یعنی هر چیزی که باعث می‌شود شما به آن فکر کنید باید دور از چشمان شما باشد. مثلاً عکس هایی که بر روی دیوار چسبیده‌اند، تصویر یک فوتبالیست یا خواننده و غیره…
14. هرگز در حالت گرسنگی مطالعه نکرده و سعی کنید غذا بخورید و استراحت کنید و بعد مطالعه را شروع نمایید.
15. هیچگاه خود را برای مطالعه تنبیه نکنید که مثلاً تا این ۲۰ صفحه را نخوانی از خانه بیرون نمی روی! یا غذا نمیخوری یا دوش نمیگیری! این نوع مطالعه هرگز در ذهن شما نمی ماند و دائم با این فکر مشغولید که چه موقعی تمام می شود که خودتان را خلاص کنید و راحت شوی.
16. برنامه را با توجه به موقعیت خانواده تنظیم نمایید مثلاً وقتی آنها می‌خواهند شام بخورند شما درس خواندنتان تمام شده باشد حتی المقدور با برنامه اعضای خانواده هماهنگ باشد.
17. همه کتاب هایتان را دور خود جمع نکنید تا با نگاه کردن به آنها به این فکرمشغول شوید که؛ چگونه این همه کتاب را بخوانم, فقط دو یا سه کتابی که نیاز دارید و قرار است مطالعه نمایید را در کنار خود قرار دهید.
18. اگر فضای مطالعه شما در کنار پنجره ایست که صدا از بیرون می آید محل مطالعه خود را تغییر داده و در محلی بی سر و صدا به مطالعه بپردازد.
19. هنگام مطالعه سعی کنید راه نروید. زیرا توجه و تمرکز شما با راه رفتن این خواهد بود که پای شما به جایی گیر نکند. یا به زمین نخواهید یا چه موقع به دیوار می رسید یا چه موقع باید دور بزنید. اینها همه می توانند عوامل بازدارنده تمرکز حواس درمطالعه و یادگیری باشند. حواس شما را پرت نمایند زیرا اگر راه رفتن کار خوبی بود. در همه کتابخانه های دنیا جایی را برای راه رفتن در نظر می گرفتند.
20. بعضی از دانش آموزان بارها می گویند که هنگام مطالعه وقتی رادیو یا تلویزیون، موسیقی می خواند بهتر یاد می گیرند. حال واقعیت این است که وقتی شما موسیقی گوش می دهید قسمتی از تمرکز ذهن شما به فراگیری مطالب و قسمت دیگر مشغول دریافت موسیقی می باشد. لذا ذهن شما صد درصد نمی تواند همزمان دو مطلب را یاد بگیرد. در مجموع هر نوع سر صدایی می تواند موجب پدید آمدن اختلال در تمرکز حواس گردد و موجب کاهش تمرکز شود. ولی افرادی که عادت کرده اند و موسیقی باعث تمرکز آنها می شود زیاد نگران نباشند.