چرا کودک با دست به سر خود میزند؟

اینکه چرا کودک با دست به سر خود میزند یکی از نگرانی ها و چالش های برخی از والدینی است که کودکان آنها عادت دارند با دست به سر خودشان بزنند یا سرشان را مدام به دیوار یا تختخواب بکوبند. اگر چه برخی از والدین ها نگران خودزنی در کودکان و اینکه با دست به سر خود می زنند و آسیب های احتمالی هستند، اما این رفتار تا حدودی در آنها طبیعی است.

اما شناخت علل اصلی چرا کودک با دست به سر خود میزند و راه های مقابله با آن به والدین کمک می کند تا بتوانند از بروز مشکلات احتمالی آن پیشگیری کنند. برهمین اساس ما سعی کرده ایم در این مقاله از همکده هر آنچه که در مورد دست زدن به سر در کودکان را بدانید را مورد بررسی قرار دهیم. اما باید بدانید که کوبیدن سر در کودکان یک مرحله موقتی است که به مرور زمان آنها از این رفتار خود دست می کشند.

چرا کودک من به سر خودش میزند؟

طبق بررسی های صورت گرفته زدن دست به سر در کودکان یکی از رفتار های طبیعی در آنها است که معمولا در قبل از خواب رخ می دهد و همزمان با آن کودک ممکن است بدن خودش را تکان دهند.  این در حالی است که منابع دیگر نشان می دهند که حدود 20 درصد از نوزادان، اغلب پسران نسبت به دختران، سر خود را می کوبند. این رفتار ممکن است پس از شش ماه از تولد رخ دهد و تا دو یا سه سالگی کودک ادامه پیدا کند. اما واقعا چرا کودک با دست به سر خود میزند؟ بیایید شایع ترین علل این رفتار در آنها را بشناسیم.

ضربه به سر در کودکان و رشد آنها

برخی از نوزادان و کودکان ممکن است از ضربه به زدن به سر را به عنوان یک رفتار عادی و تکراری نشان دهند. کارشناسان معتقدند زدن دست به سر و حتی ضربه سر نوزادان در گهواره یک  راهی برای تعامل کودک با دنیای اطرافش است. ممکن است نوزاد از سایر رفتارهای تکراری مانند مکیدن شست برای کشف دنیای اطراف خود استفاده کند.

ناامیدی و ناراحتی

اگر هنوزم هم به دنبال این موضوع هستید که چرا کودک من هنگام عصبانیت با دستش به سرش میزند؟ باید مراقب سایر علائم در کودک خود باشید. معمولاً کودک نوپا هنگام ناراحتی و ناامیدی با دست به سر خودش می زند. این در حالی است که کودک نمی تواند احساسات خودش را به زبان بیاورد و مجبور است با کج خلقی و رفتار های ناگهانی احساساتش را بروز دهد. برای همین زدن دست به سر در کودکان یک راه برای ابراز ناراحتی و ناامیدی در آنها است. اما به طور حتما با رشد مهارت های زبانی، کودک شما از این رفتار خودش دست می کشد.

راهی برای تسکین خود

یکی دیگر از علل اینکه چرا کودک با دست به سر خود می زند، رفتار خود تسکین دهنده در کودکان است. اگر کودک شما قبل از خواب سعی می کند با دست به سر خودش بزند، احتمال دارد به دنبال راهی برای تسکین و به خواب رفتن باشد. اصطلاح علمی این شرایط، اختلال حرکت ریتمیک است. در بیشتر موارد، خودزنی کودکان قبل از خواب یک رفتار کوتاه مدت است که بیش از 15 دقیقه طول نمی کشد.

اگر کودک شما قبل از خواب یا در طول خواب با دست به سر خودش می زند، زیاد نگران بروز این رفتار نباشید. ضربه زدن به سر قبل از خواب مانند سایر عادات تکراری مانند تکان دادن پا است. برخی از کودکان از تکان خوردن قبل از خواب لذت می برند، سایر نوزادان به طور مکرر به سر خود ضربه می زنند تا خوابشان بروند.

به سادگی، کوبیدن سر یک حرکت موزون است که کودک را آرام می کند. اغلب، هنگامی که کودک در نیمه های شب از خواب بیدار می شود، ممکن است این حرکات را تکرار کند تا آرام شود و دوباره بخوابد. پس اگر کودک شما هنگام خواب این رفتار را از خودش بروز می دهد زیاد نگران نباشید و دخالت نکنید. چند دقیقه صبر کنید تا متوجه شوید که کودکتان دوباره به خواب برود.

دست زدن به سر برای تسکین درد

برخی از کودکان برای تسکین درد خود ممکن است به سر خود با دست ضربه بزنند. ابتلا به عفونت گوش، گلو و یا درد ناشی از دندان در آوردن می تواند کودک را وادار کند تا با دست به سرش بزند.

برخی از نوزادان همیشه هنگام درد به سر خود ضربه نمی زنند. برخی ممکن است ناحیه را مالش یا آن را خراش دهند و به شما اجازه ندهند که به سر آنها دست بزنید. پس اگر به دنبال این موضوع هستید که چرا کودک با دست به سر خود میزند، بهتر است کودک خود را از نظر درد بررسی کنید. شاید کودک شما با این ترفند می خواهد درد خودش را تسکین دهد.

جلب توجه والدین

اگر کودک شما مداوم با دست به سرش میزند، احتمالا از عکس العمل شما نسبت به این رفتار لذت می برد و بیشتر به دنبال جلب توجه شما است. در این شرایط باید رفتار خود زنی کودکتان را نادیده بگیرید و حواس کودک را پرت کنید. چند ثانیه صبر کنید و یک اسباب بازی به فرزندتان بدهید تا انتظار عکس العمل دیگری از شما نداشته و به دنبال جلب توجه شما نباشد.

تا زمانی که کودک سرش را به کاشی ها یا جاهای خطرناک نمی کوبد و به خودش آسیبی نمی رساند، نیازی نیست فوراً به این رفتار کودک خود واکنش نشان بدهید.

وقتی کودک به سر می زند چه باید کرد؟

با اینکه گفته می شود زدن دست به سر و یا کوبیدن سر به اطراف در کودکان یک رفتار رایج و عادی است برخی از والدین نگران کودک خود بوده و  به دنبال راهکاری برای مقابله یا جلوگیری از آن هستند. بهترین راهکارها در برابر اینکه چرا کودک با دست به سر خودش میزند، عبارتند از:

نادیده گرفتن رفتار کودک

نادیده گرفتن ضربه سر، چالش برانگیزترین و موثرترین راه برای مقابله با آن است. اگر کودک شما برای جلب توجه شما سرش را به بالش یا تشک می کوبد، سعی کنید این رفتار کودک خود را نادیده بگیرید. اما با این حال مراقب رفتار های آنها باشید. اما اگر کودک شما یاد گرفته است دائما سر خودش را به دیوار یا تخت بکوبد، بهتر است مکان قرارگیری تخت یا وضعیت کودک را تغییر دهید. برای همین مطمئن شوید که کودکتان در گهواره راحت است و از ارتفاع تشک مناسب برای سن کودک استفاده می کنید.

رعایت بهداشت خواب

اگر فکر می کنید کوبیدن به سر در کودک شما ناشی از اختلال حرکت ریتمیک است بهتر است بهداشت خواب منظم را برای کودک خود رعایت کرده و به او کمک کنید تا راحت تر و بهتر بخوابد.

اولین کاری که می توانید انجام دهید این است که نور لامپ ها را کم کنید یا به طور کامل خاموش کنید. می‌توانید موسیقی آرام را در اطراف کودک خود پخش کنید یا برای آنها داستان بخوانید.  حتی اگر کودک داستان را درک نمی کند، صدای والدین ممکن است به آنها کمک کند تا راحت تر بخوابند. حتی می توانید برای کمک به بهبود خواب کودک خود آنها را تکان دهید. اما مراقب باشید در این حرکت زیاد افراط نکنید تا در خواب کودک مشکلی ایجاد نشود.

ضربه زدن با دست به سر کودکان چه زمانی جدی می شود؟

با اینکه زدن دست به سر در کودکان یک امری رایج و عادی است اما در برخی شرایط هم ممکن است جدی و مشکل ساز شود که نیاز مراجعه به پزشک و حتی روانشناس کودکان دارد.

• اگر کودک شما سر خودش را محکم به اطراف می زند که احتمال آسیب وجود دارد بهتر است مراقب رفتار کودک خود باشید.
•  کوبیدن مکرر سر در کودکان که باعث برآمدگی یا کبودی می شود را نادیده نگیرید. شاید کودک یک بیماری  زمینه ای دارد که برای تسکین درد خودش بارها به سر خودش ضربه می زند.
•  گاهی اوقات، رفلاکس معده در نوزادان ممکن است باعث شود که آنها به طور مداوم به سر خود ضربه بزنند. در این موارد باید کودک خود را از نظر عفونت گلو، ریفلاکس، عفونت گوش و غیره معاینه کنید.
• اگر کودک همزمان با ضربه زدن به سر، در گفتار یا مهارت های حرکتی و حتی اجتماعی خودش تاخیر دارد بهتر است باز هم به پزشک مراجعه کنید. نوزادان دارای معلولیت یا تأخیر رشدی که سر خود را می کوبند ممکن است دچار مشکلات شدیدتری شوند.

اما اگر فرزند شما بعد از دو الی سه سالگی همچنان با دست به سر خودش می کوبد و به خصوص در موقع عصبانیت و همراه با فریاد کشیدن این رفتار را از خودش بروز می دهد بهتر است آن را نادیده نگیرید. اگر فکر می کنید کودک شما به علت جلب توجه بیش از حد اطرافیان یا به دست آوردن چیزهایی که می خواهد مانند اسباب بازی های مورد علاقه اش، بهتر است با یک روانشناس مجرب در زمینه رشد کودک و نوجوانان مشورت کنید. آنها می توانند راهکارهایی را برای مقابله با کوبیدن دست به سر در کودکان ناشی از مشکلات رفتاری به شما ارائه دهند.

سوالات متداول

چرا یک کودک به سر خود ضربه میزند؟ برخی از بچه ها بیشتر از دیگران دوست دارند تا احساسات خود را به صورت فیزیکی بروز دهند. برای همین ممکن است با دست به سر خودشان ضربه بزنند. برخی از بچه ها در مواقع استرس یا خستگی به حرکات فیزیکی تکراری به عنوان راهی برای تسکین خود روی می آورند.

چرا بچه من به خودش سیلی می زند؟ کودکان نوپا هنگام بروز درد مانند درد ناشی از دندان درآوردن و یا عفونت گوش، به خودشان سیلی بزنند. چون آنها نمی توانند درد خود را به صورت زبانی بیان کنند کوبیدن هم ممکن است راهی برای انتقال دردشان به والدین شان باشد.

آیا دست زدن به سر در بچه ها طبیعی است؟ در حالی که کوبیدن سر در کودکان رایج است و معمولاً نگران کننده نیست، در برخی از بچه ها می تواند بخشی از یک مشکل رشدی باشد. کودکی که اغلب سرش را می کوبد، به خصوص اگر مشکلی در مورد تاخیر رشد یا تعاملات اجتماعی غیرطبیعی وجود دارد، باید توسط پزشک معاینه شود.