آثار تستوسترون پایین چیست و چه اثراتی دارد
تستوسترون هورمون جنسی مردانه ای است که در بیضه ها ساخته می شود. سطح هورمون های تستوسترون برای رشد جنسی عادی مردان و عملکرد جنسی ان ها اهمیت دارد. آثار تستوسترون پایین می تواند منفی باشد.
در طول دوران بلوغ ( در سال های نوجوانی) تستوسترون کمک می کند پسرها خصوصیاتی مردانه مانند موهای بدن و صورت را به دست بیاورند. سطح تستوسترون به تدریج با زیاد شدن سن کاهش می یابد. بنابراین مردان مسن تر اغلب سطح کمتری از این هورمون را در خون خود دارند.
پایین بودن سطح تستوسترون چیست؟
برخی مردان با آثار تستوسترون پایین مواجه می شوند. این مشکل را سندروم کمبود تستوسترون (TD) یا کمبود تستوسترون (Low-T) می نامند. کمبود هورمون یعنی بدن به مقدار کافی از این ماده ندارد. سندروم گروهی از علائم است که با هم یک بیماری یا مشکل در سلامت را ایجاد می کنند.
انجمن اورولوژی آمریکا سطح پایین تستوسترون را کمتر از 300 نانوگرم در دسی لیتر می داند. این علائم ممکن است با کم شدن سطح تستوسترون همراه باشند:
- خستگی
- زودرنجی
- افسردگی
- اختلالات نعوظ
- کمبود میل جنسی
- کاهش حجم ماهیچه های مردانه
- دلایل متعدد دیگری نیز برای این علائم وجود دارد مانند مصرف مواد، برخی مشکلات شناختی (مشکلاتی در سلامت که با آن متولد شده اید)، از دست دادن یا آسیب رسیدن به بیضه ها، دیابت، چاقی (داشتن اضافه وزن). اگر هریک از این علائم را دارید با پزشک خود مشورتی داشته باشید.
چرا تستوسترون تراپی (TT) برای آثار تستوسترون پایین
اگر سطح این هورمون در بدن شما کم باشد شاید نیاز به تستوسترون تراپی به وجود بیاید. پیشنهاد می شود این روش برای درمان مشکلاتی استفاده شود که شما با ان متولد شده اید، مانند سندروم کلاین فلتر.
همچنین اگر بیضه های شما آسیب دیده یا ان ها را از دست داده باشید به این درمان نیاز خواهید داشت. اگر به خاطر بیماری ای مانند سرطان بیضه های شما خارج شده باشند نیاز به تستوسترون تراپی دارید. اغلب مردانی که سطح پایینی از تستوسترون دارند اگر علائم کمبود را داشته و آزمایش خون نیز آن را نشان دهد درمان خواهند شد. اگر حس می کنید نیاز به تستوسترون تراپی دارید با پزشک خود مشورت داشته باشید.
تستوسترون تراپی ممکن است به شما کمک کند اما می تواند نتایج مضری را همراه با خود داشته باشد.
انجمن دارویی می گوید داروهای تستوسترون باید برچسبی داشته باشند که بگوید برای برخی مردان ممکن است خطر بیماری های قلبی و سکته ایجاد شود. همه ی مردان باید قبل از مصرف از نظر مشکلات قلبی چک شوند و مرتبا در طول مصرف نیز این چک آپ انجام پذیرد. البته برخی تحقیقات می گویند شواهد قوی وجود ندارد که بگوید داروهای تستوسترون خطر بیماری های قلبی عروقی را افزایش یا کاهش می دهند.
همچنین نگرانی هایی برای مردانی که به خاطر سطح پایین تستوسترون با افزایش سن تحت درمان قرار می گیرند وجود دارد. تحقیقات برای ارزیابی درمان TT در مردان با سن بیشتر ادامه دارد. شما می توانید با پزشک خود در مورد فواید و معایب تستوسترون درمانی مشورت کرده و با دقت تصمیم بگیرید چگونه علائم خود را درمان نمایید.
کمبود تستوسترون در مردان چقدر متداول است؟
سخت است بتوان گفت چه تعداد از مردان این مشکل را دارند اما امار کشور امریکا نشان داده است 2.1 مردان از کمبود تستوسترون رنج می برند. حداقل یک درصد از این ها افراد جوان هستند و چیزی حدود 50 درصد از مردان بالای 80 سال کمبود این هورمون را تجربه می کنند. کسانی که این مشکل را مورد بررسی قرار می دهند اغلب معیارهای متفاوتی برای ارقام خود دارند در نتیجه شاید آمار متفاوتی را مشاهده کنید.
کمبود تستوسترون در مردانی که دیابت دارند یا دارای اضافه وزن هستند متداول است. در تحقیقی صورت گرفته گفته شده است 30 درصد از مردانی که اضافه وزن دارند سطح پایینی از تستوسترون خواهند داشت و این عدد برای افرادی که وزن عادی دارند 6.4 درصد است. همچنین تحقیق مشابهی برای دیابت و کمبود تستوسترون صورت گرفته است. 24.5 درصد از مردان مبتلا به دیابت سطح پایینی از تستوسترون دارند و این مقدار در افراد سالم 12.6 درصد است.
علائم و نشانه های آثار تستوسترون پایین
علائم و نشانه های متعددی برای کمبود تستوسترون وجود دارد. برخی به کاهش سطح این هورمون بسیار نزدیک هستند (علائم خاص). برخی دیگر شاید لزوما ارتباطی نداشته باشند (علائم نامشخص) پزشک شما کمک می کند شرایط خود را ارزیابی کنید.
-
علائم خاص برای کمبود تستوسترون(TD)
علائم خاص آن هایی هستند که ارتباط مستقیمی با کمبود تستوسترون دارند، مانند:
- افسردگی
- کاهش میل جنسی
- کاهش عملکرد نعوظ
- چاقی (داشتن اضافه وزن)
- کاهش رشد سینه ها
- کاهش حجم ماهیچه ها
- احساس خستگی زیاد و متداوم
- علائم نامشخص برای کمبود تستوسترون (TD)
علائم نامشخص آن هایی هستند که ارتباط مستقیمی با کمبود تستوسترون ندارند، مانند:
- کمبود حافظه
- مشکل در تمرکز
- خوب انجام ندادن کارها
- مشکل در یافتن لغاتی برای بیان کردن
- کاهش اسطح انرژی، قدرت فیزیکی و تحمل بالا
داشتن هریک از این علائم به این معنا نیست که شما کمبود تستوسترون دارید. اما اگر ترکیبی از آن ها را تجربه می کنید؛ برای مثال خیلی خسته اید و برای مدتی است احساس ناراحتی دارید و این ها شما را تغییر داده اند، باید برای کمبود تستوسترون مورد آزمایش قرار گیرید.
کمبود میل جنسی به تنهایی به این معنا نیست که شما به کاهش سطح تستوسترون مبتلا شده اید. اما اگر ترکیبی از کاهش میل جنسی،کاهش عملکرد نعوظ و احساس ناراحتی و خستگی دارد باید با پزشک مشورت داشته باشید.
علل ابتلا
برخی افراد با مشکلات متولد می شوند که باعث کمبود سطح تستوسترون خواهد شد مانند:
- سندروم نونان
- سندروم کلاین فلتر
- دستگاه تناسلی مبهم ( زمانی که اعضی جنسی به شکلی رشد می کنند که شبیه به ظاهر عادی شان نیست )
برخی مردان به خاطر شرایطی خاص این مشکل را تجربه می کنند، مانند:
- عفونت
- شیمی درمانی یا پرتودرمانی
- برداشتن بیضه ها برای سرطان
- آسیب رسیدن به بیضه ها بر اثر تصادف
- بیماری های غدد هیپوفیز که منجر به کمبود هورمون می شود.
- بیماری های ایمنی ( وقتی بدن آنتی بادی هایی می سازد که به خودش حمله می کنند)
در اصل اگر بیضه های شما تستوسترون کمتری از حالت عادی تولید کنند سطح این هورمون در خون کاهش می یابد. بسیاری از مردان کمبود تستوسترون را بنا به شرایط زیر تجربه می کنند:
- پیری
- چاقی
- سندروم متابولیک (فشار خون بالا، قند خون بالا، سطح ناسالم کلسترول، و چربی شکم)
- استفاده از داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی و داروهای مسکن برای درد
مردانی که مشکلات خاصی در سلامت دارند نیز کمبود تستوسترون را تجربه می کنند. برخی از آن ها عبارتند از:
- HIV (از هر 100 نفر 30 مورد کمبود تستوسترون دارند )
- AIDS (از هر 100 نفر 50 مورد کمبود تستوسترون دارند)
تشخیص بیماری و آثار تستوسترون پایین
با وجودی که علائم بسیاری می توانند مرتبط با کمبود تستوسترون باشند اما سطح کلی هورمون در خون مهم ترین مقیاس برای کمبود این هورمون است. برای تشخیص پزشک علاوه برای اندازه گیری سطح تستوسترون در خون علائم و نشانه های خاص را نیز در نظر می گیرد.
در زمان ملاقات با پزشک سابقه ی بیماری های شما نیز پرسیده می شود و پزشک آزمایشی را انجام داده و به دنبال علائم و نشانه هایی که در بالا عنوان شدند می گردد.
سابقه ی سلامت
پزشک ممکن است سوالاتی در موارد زیر از شما بپرسد:
- اوریون بعد از بلوغ
- سابقه ی ضربه به سر
- استفاده از مواد مخدر
- آسیب دیدن بیضه ها
- سابقه ی عفونت در بیضه ها
- رشد شما در دوران بلوغ
- سابقه ی کم خونی بدون دلیل
- سابقه ی شیمی درمانی یا پرتودرمانی
- آنوسمی ( از دست دادن حس بویایی)
- سابقه ی سکته ی مغزی یا حملات قلبی
- استفاده از استروئید آنابولیک در گذشته یا حالا
- جراحی در سر/تومورهای مغزی یا پرتودرمانی در جمجمه
- سابقه ی خانوادگی بیماری هایی که مرتبط با سطح پایین تستوسترون هستند.
- سردرد، تغییر در میدان دید (علائم احتمالی وجود توده ای در مغز مانند تومور هیپوفیز)
- استفاده از گلوکوکورتیکوئید (داروهایی مانند کورتیزون، که برای درمان التهاب استفاده می شوند)
آزمایش های فیزیکی
شاید پزشک از شما بخواهد موارد زیر را چک کنید:
- بزرگ شدن سینه ها
- الگوی موها، مقدار و جای ان ها
- اینکه بیضه ها هستند و کجا قرار دارند.
- حجم توده ی بدنی یا دور کمر برای چاقی
- اندازه ی پروستات و هرچیز غیرعادی در آن
- سندروم متابولیک. این ها علائم افزایش فشار خون، بالا رفتن قند خون، زیاد شدن چربی بدن دور کمر و سطح غیرعادی از تری گلیسیرید یا کلسترول
شاید پزشک این آزمایش های خون را تجویز کند:
- هموگلوبین خون؛ قبل از انجام تست پزشک به دنبال دلایل دیگری برای کمبود سطح هموگلوبین خواهد بود مانند شرایط محیطی، آپنه ی خواب و مصرف سیگار یا تنباکو.
- سطح پرولاکتین خون؛ اگر سطح پرولاکتین شما بالا باشد پزشک آزمایش خون مجددی می دهد تا اطمینان یابد اشتباهی نبوده است. سطح بالای پرولاکتین می تواند نشانه ای از مشکلات هیپوفیز یا تومور باشد.
- هورمون لوتئینه کننده؛ این تست انجام می شود تا کمک کند پزشک علت پایین بودن تستوسترون را متوجه شود. این هورمون چگونگی ساخت تستوسترون را کنترل می کند. سطح غیرعادی آن می تواند به معنای مشکلات در غدد هیپوفیز باشد.
- سطح کلی تستوسترون. این تست باید در دو زمان مختلف انجام شده و نمونه ها قبل از ظهر گرفته شوند. سطح تستوسترون در اواخر روز پایین تر است. اگر بیمار هستید پزشک منتظر می ماند تا درمان شوید زیرا بیماری می تواند باعث اشتباه شدن نتایج شود.
برای تشخیص بهتر شاید موارد زیر نیز انجام شود:
- تست تراکم استخوان
- تست های کروموزومی
- ام ار ای برای غده ی هیپوفیز
- تست خون HbA1C برای دیابت
- تست هورمون استرادیول اگر علامتی در سینه ها دیده شود.
- هورمون محرکه ی فولیکولی. اگر می خواهید بچه دار شوید این تست عملکرد تولید اسپرم را چک می کند. شاید نیاز به انجام آزمایش روی مایع منی نیز باشد. این تست ها قبل از هورمون درمانی صورت می گیرند.
درمان آثار تستوسترون پایین
در اینجا چیزهایی آورده شده است که باید در مورد درمان آثار تستوسترون پایین بدانید:
- تغییرات در سلامت مانند کاهش وزن یا فعالیت فیزیکی بیشتر احتمالا سطح تستوسترون شما را افزاش خواهد داد.
- پزشک علائم و نشانه های بهبود در شما را بررسی خواهد کرد. تغییرات در طول سه تا شش ماه بعد از شروع درمان آشکار خواهند شد.
- پزشک ممکن است بخواهد سطح هموگلوبین شما را نیز در طی درمان کنترل کند. این آزمایش خون کمک می کند غلیظ شدن خون را متوجه شود.
- اگر در خطر بیماری های قلبی قرار دارید پزشک در طول درمان سطح تستوسترون شما را بیشتر تحت نظر خواهد داشت. همچنین باید برای کاهش احتمال بیماری های قلبی و رگ های خونی تغییراتی سالم در زندگی خود ایجاد نمایید.