شیزوفرنی

شیزوفرنی اختلالی روانی است که با رفتارهای غیرعادی، حرف های عجیب، و کاهش توانایی برای درک حقیقت شناخته می شود. علائم دیگر باورهای نادرست، افکار گیج کننده یا نامشخص، شنیدن صداهایی که دیگران نمی شنوند، کاهش فعالیت اجتماعی و بیان احساسات، و در نهایت کمبود تحرک است. افراد مبتلا به شیزوفرنی اغلب مشکلات روانی دیگری نیز دارند، مانند اضطراب، افسردگی یا اختلال سوءمصرف مواد. علائم معمولا به تدریج آشکار شده و شروع آن در سنین جوانی است و در بسیاری از موارد مشکل اصلا حل نخواهد شد.

بیماران شیزوفرنی نیاز به درمان همیشگی دارند. درمان اولیه شاید کمک کند قبل از بروز مشکلات جدی علائم تحت کنترل درآمده و می تواند به پیشرفت نتایج در طولانی مدت کمک کند.

علائم شیزوفرنی

شیزوفرنی همراه با مشکلاتی در قدرت تفکر، رفتار یا احساسات است. علائم و نشانه ها بسیار متفاوت اند اما اغلب شامل توهم، خیال و حرف های غیرقابل فهم است و روی توانایی عملکرد فرد اثر می گذارد.

علائم بیمار شاید شامل این موارد باشد:

توهم

این ها باورهای اشتباهی هستند که ریشه ای در حقیقت ندارند. برای مثال فکر می کنید آسیب دیده اید یا مزاحم شما شده اند. حرکات یا صحبت های خاصی در مورد شما می شود. توانایی یا شهرت خاصی دارید. فرد دیگری عاشق شماست. یا یک فاجعه ی بزرگ در راه است. توهمات در بیشتر بیماران شیزوفرنی دیده می شود.

خیال 

این مورد بیشتر شامل دیدن یا شنیدن چیزهایی است که وجود ندارند. اما برای بیمار شیزوفرنی این ها قدرت و تاثیر کامل یک تجربه ی عادی را دارند. توهمات می توانند مربوط به هرحسی باشند، اما شنیدن صدا رایج ترین توهم است.

تفکرات درهم 

تفکرات سازماندهی نشده با صحبت های بی نظم و درهم همراه هستند. این فرد نمی تواند مکالمات درستی داشته باشد و جواب او به سوالات تقریبا یا حتی کاملا بی ربط خواهند بود. گاهی دیده می شود که حرف های بیمار شامل گذاشتن کلماتی در کنارهم است که قابل درک نیستند و به آن سالاد کلمات می گویند.

رفتارهای حرکتی غیرعادی یا خیلی بی نظم 

این تاثیر می تواند به شکل های مختلفی خود را نشان دهد، از کارهای احمقانه ای که کودکان انجام می دهند گرفته تا هیجانات غیرقابل پیش بینی. رفتار فرد متمرکز روی هدفی نبوده و در نتیجه انجام کارها برای او سخت است. رفتارها می تواند شامل مقاومت مقابل راهنمایی ها، حالت بدنی نامناسب یا عجیب، نداشتن هیچگونه واکنش یا حرکات بی فایده و بیش از حد باشد.

علائم منفی

 این مورد به کاهش یافتن یا از بین رفتن توانایی عملکرد عادی برمی گردد. برای مثال فرد به بهداشت خود بی توجه بوده یا به نظر می رسد حسی ندارد ( ارتباط چشمی برقرار نمی کند، حالات صورت خود را تغییر نمی دهد یا با صدایی یکنواخت حرف می زند) بعلاوه ممکن است بیمار علاقه ی خود به کارهای هرروزه را از دست دهد، از جامعه کناره گیری کند یا نتواند چیز لذت بخشی را تجربه نماید.

به مرور زمان علائم در نوع و شدت تغییراتی خواهند داشت، گاهی بدتر بوده وگاهی بهبودی می یابند. برخی علائم شاید همیشه همراه بیمار باشند.

در مردان، علائم شیزوفرنی اغلب در میانه ی سن 20سالگی شروع می شود. در زنان علائم اواخر 20 سالگی آشکار می گردد. تشخیص شیزوفرنی در کودکان زیاد متداول نیست و همچنین در کسانی که بالای 45 سال سن دارند.

علائم شیزوفرنی در نوجوانان

علائم شیزوفرنی در نوجوانان شبیه به بزرگسالان است اما تشخیص این شرایط ممکن است دشوارتر باشد. شاید بخشی از این دشوار بودن به این علت است که علائم اولیه ی شیزوفرنی در نوجوانان برای  رشدعادی در طول دوران نوجوانی بسیار متداول است، ازجمله:

• کناره گیری از دوستان و خانواده 
• کاهش عملکرد درمدرسه
• مشکلات خواب
• حالت افسرده یا حساس شدن
• نداشتن تحرک کافی

در مقایسه با شیزوفرنی در بزرگسالان، نوجوانان شاید:

• کمتر دچار توهم هایی مانند آسیب دیدن شوند
• به احتمال بیشتری توهم دیداری را تجربه می کنند

علت شیزوفرنی

علت شیزوفرنی مشخص نیست اما محققان بر این باورند که ترکیبی از ژنتیک، شیمی مغز و محیط باعث بروز این اختلال می شوند.

مشکلات در برخی موادی که شیمی مغز را می سازند، از جمله انتقال دهنده های عصبی به نام دوپامین و گلوتامات، می توانند منجر به شیزوفرنی شوند. مطالعات تصویربرداری عصبی متوجه تفاوت هایی در ساختار مغز و سیستم عصبی مرکزی بیماران شیزوفرنی شده اند. اگرچه دانشمندان از علت و مفهوم این تغییرات مطمئن نیستند اما تغییرات نشان داده اند که شیزوفرنی یک بیماری مغزی است.

فاکتورهای خطر

با وجودی که علت اصلی بیماری مشخص نیست اما فاکتورهای خاصی می توانند خطر ابتلا یا تحریک  شیزوفرنی را زیاد کنند، از جمله:

• داشتن فردی در خانواده با سابقه ی شیزوفرنی.
• زیاد شدن فعالیت سیستم ایمنی بدن، مانند التهاب یا بیماری های خودایمنی.
• سن زیاد پدر.
• مشکلاتی در بارداری و زایمان، مانند سوءتغذیه یا قرار گرفتن در معرض مواد سمی یا ویروس هایی که روی رشد مغز اثر می گذارند.
• مصرف داروهای تغییردهنده ی روان ( داروهای روانگردان یا داروهای فعال کننده ی روان ) در طول دورانی نوجوانی و جوانی

مشکلات شیزوفرنی

شیزوفرنی اگر درمان نشود می تواند باعث مشکلاتی حاد گردد که روی بخش های متعددی از زندگی اثرگذارند.

مشکلاتی که می توانند همراه با این بیماری باشند عبارتند از:

• خودکشی یا اقدام به آن یا فکر به خودکشی
• آسیب رساندن به خود
• اختلالات اضطراب و اختلال وسواس فکری، عملی (OCD)
• افسردگی
• مصرف الکل یا دیگر مواد، از جمله تنباکو
• مشکلات قانونی و مالی و بی خانمان شدن
• انزوای اجتماعی
• مشکلات در سلامت
• قربانی شدن ( فریب خوردن از دیگران )
• رفتارهای پرخاشگرانه، اگرچه زیاد متداول نیست.

درمان شیزوفرنی

از آنجایی که علت بیماری هنوز شناخته شده نیست درمان ها روی از بین بردن علائم تمرکز دارند. درمان های شیزوفرنی عبارتند از:

• داروهای ضد روان پریشی

داروهای ضدروان پریشی اغلب روزانه به شکل قرص یا شربت دریافت می شوند. برخی از این داروها نیز به شکل تزریقی بوده و باید یک یا دو بار در ماه مصرف شوند. برخی افراد با مصرف این داروها دچار عوارض جانبی می شوند اما برخی عوارض خودشان بعد از چند روز رفع خواهند شد. دکتر و بیمار باید در کنار هم برای یافتن بهتر دارو یا ترکیب داروها و دوز مناسب آن تلاش کنند.

• درمان روانی اجتماعی

این درمان ها بعد از اینکه بیمار و پزشک دارویی موثر یافتند مفید خواهند بود. یادگیری و استفاده از مهارت های تطابقی برای بیان چالش های روزانه ی بیمار شیزوفرنی کمک می کند افراد بتوانند اهداف زندگی خود را دنبال کنند، مانند شرکت در مدرسه یا محیط کار. کسانی که مرتبا در جلسات درمانی روانی اجتماعی شرکت دارند به احتمال کمتری در بیمارستان بستری شده یا بیماریشان عود خواهد کرد.

• مراقبت های ویژه ی هماهنگ شده (CSC )

این مدل درمانی ادغامی از دارو، درمان های روانی اجتماعی، مدیریت مشکل، دخالت خانواده و حمایت سرویس های استخدامی و تحصیلی می باشد که هدف همه کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.

اگر درخانواده ی خود سابقه ی شیزوفرنی دارید.

• مواد یا دارو مصرف نکنید.

این موضوع برای نوجوانان اهمیت زیادی دارد زیرا مغز آن ها هنوز در حال رشد است. به یاد داشته باشید الکل نیز یک دارو است بنابراین باید ان را محدود کرده یا کلا کنار بگذارید.

• اجتناب از پرخاشگری یا شرایطی که به روان شما آسیب می زند.

اگر در رابطه ای همراه با توهین و پرخاشگری هستید یا به نوعی به روح و روان شما آسیب می رسد کمک بگیرید. برای مثال می توانید نزد یک پزشک یا مشاور بروید.

• داشتن روابط اجتماعی قوی

اجتماعی بودن کمک می کند عزت نفس خود را حفظ کنید، استرس شما کم شود، احساس تنهایی نداشته و مشغول باشید. خصوصا نوجوانان را باید تشویق به ارتباط با دوستان کرده و مانع از تنهایی آن ها شد.

• مدیریت استرس را یاد بگیرید.

استرس و اضطراب زیاد برای سلامت شما مضر هستند. راه هایی برای مدیریت استرس داشته باشید. می توانید این کار را نزد مشاور انجام داده یا از والدین، معلم یا هر الگوی دیگری که به نظرتان خوب استرس خود را مدیریت می کند یاد بگیرید.