اختلال دل‌بستگی واکنشی

دل‌بستگی ارتباطی عمیق بین شما و کودکتان است، اولین مراقب کودک، که روی رشد و توانایی بیان احساسات و ساخت روابط معنادار در آینده به او کمک می‌کند. اگر شما والدین کودکی هستید که دارای نوعی اختلال در دل‌بستگی مانند اختلال دل‌بستگی واکنشی یا RAD است شاید از تلاش برای برقراری ارتباط با کودک خود خسته شده باشید.

اختلال دل‌بستگی واکنشی چیست؟

مشکلات دل‌بستگی طیف زیادی دارند، از مشکلات کم که به سادگی شرح داده می‌شوند تا مشکلات جدی‌تر که با نام اختلال دل‌بستگی واکنشی شناخته می‌شوند. این اختلال شرایطی است که در آن کودک نمی‌تواند ارتباط سالمی با شما، با والدین یا مراقب اصلی خود، داشته باشد. نتیجه می‌تواند دشواری برقراری ارتباط با دیگران و عدم مدیریت احساسات، کمبود اعتمادبه‌نفس و قائل نبودن ارزش برای خود، حس ترس از نزدیک شدن به دیگران، عصبانیت و نیاز به کنترل شدن باشد. کودک دچار این اختلال احساس عدم امنیت و تنهایی دارد.

کودکان دچار اختلال دل‌بستگی واکنشی زندگی اولیه‌ی سختی دارند و در روابط آینده نیز ضعیف هستند. آن‌ها به سختی با دیگران ارتباط برقرار کرده و اغلب در رشد خود تأخیر خواهند داشت.

بااین‌وجود اهمیتی ندارد کودک شما چقدر از دیگران جدا بوده یا احساس عدم امنیت می‌کند، یا شما چقدر از برقراری ارتباط با او ناامید یا خسته شده‌اید، اختلال دل‌بستگی می‌تواند درست شود. با استقامت و صبوری شما می‌توانید به او کمک کنید احساس امنیت و آرامش داشته باشد و بتواند روابط عاشقانه، سالم و معناداری برای خود بسازد.

علت اختلال دل‌بستگی

RAD و دیگر اختلال‌های دل‌بستگی می‌توانند زمانی ایجاد شوند که کودک قادر نیست ارتباط مداومی با والدین یا مراقب خود داشته باشد. اگر کودک شما مرتباً تنهاست یا به هر دلیلی از او خوب مراقبت نمی‌شود او یاد می‌گیرد که نمی‌تواند به دیگران وابسته باشد و جهان جایی خطرناک و ترسناک است.

این اتفاق می‌تواند به دلایل زیادی بیفتد:

نوزاد گریه کرده و هیچ‌کس واکنشی نداشته یا آرامش نمی‌کند.

کودک گرسنه بوده یا جایش خیس است و ساعت‌ها به او رسیدگی نمی‌شود.

هیچ‌کس به او نگاه نمی‌کند، حرف نمی‌زند و احساس تنهایی دارد.

گاهی نیازهای او دیده‌ شده و گاه در نظر گرفته نمی‌شود. کودک نمی‌داند انتظار چه چیزی را داشته باشد.

کودک مورد آزار قرار گرفته و به او الفاظ بد می‌گویند.

تنها با رفتارهای خشن با او برخورد می‌شود.

کودک در بیمارستان بستری شده یا از والدین خود جدا می‌شود.

مراقب کودک تغییر می‌کند.

والدین به خاطر افسردگی، بیماری یا پرخاشگری، سلامت روانی برای مراقبت از کودک ندارند.

علائم هشداردهنده‌ی اولیه‌ی اختلال دل‌بستگی

با وجودی که هیچ‌وقت برای درمان این مشکل دیر نیست اما هرچه زودتر شما علائم ناامنی در ارتباط کودک را دیده و گام‌هایی برای درمان آن بردارید بهتر است. باید مشکل را در دوران کودکی و قبل از اینکه تبدیل به مشکلاتی جدی شود بررسی کنید. اغلب اختلال‌های دل‌بستگی با کمک و پشتیبانی صحیح درمان می‌شوند.

علائم و نشانه‌های اختلال دل‌بستگی در کودکان عبارت‌اند از:

اجتناب از ارتباط چشمی

لبخند نزدن

دوست ندارد بغل شود.

تلاش شما برای برقراری ارتباط یا آرام کردن او بی‌فایده است.

وقتی تنها می‌ماند برای او زیاد اهمیتی ندارد.

شدید و پشت هم گریه می‌کند.

از خودش صدایی تولید نمی‌کند.

با چشمانش شما را دنبال نمی‌کند.

بازی با اسباب‌بازی یا بازی‌های ارتباطی را دوست ندارد.

اغلب اوقات خودش را تنهایی آرام می کند.

علائم و نشانه‌های اختلال دل‌بستگی واکنشی

علائم رایج در کودکان کم سن عبارت است از:

عدم تمایل به لمس شدن یا محبت فیزیکی

کودکان مبتلا به RAD اغلب وقتی لمس می‌شوند می‌خندند، می‌لرزند یا چیزی مثل “اه” می‌گویند. آن‌ها به جای حس مثبت از تماس فیزیکی، آن را نوعی تهدید می‌دانند.

مشکلات کنترلی

اغلب کودکان دچار این اختلال زمان بیشتری تحت کنترل بوده و حس می‌کنند بی‌فایده هستند. آن‌ها اغلب نافرمان، مخالف و اهل جدال می‌باشند.

مشکلات خشم

شاید خشونت مستقیم نشان داده شود، یا با کج‌خلقی یا با برخوردهای فیزیکی، و یا با رفتارهای تهاجمی. کودکان دچار اختلال دل‌بستگی شاید خشم خود را در رفتارهایی پنهان کنند که در اجتماع کارهای قابل قبولی هستند، مانند اینکه برای ابراز احساسات با کاری که اصطلاحاً ” بزن قدش ” می‌نامیم با محکم زدن می‌خواهند به فرد مقابل آسیب برساند.

وجدان توسعه‌نیافته

این کودکان اغلب طوری کار خود را می‌کنند که به نظر می‌رسد احساس گناه، پشیمانی و ندامت از رفتار بد خود ندارند.

مراقبت از کودک دچار اختلال دل‌بستگی

مراقبت از این کودک می‌تواند خسته‌کننده و ناامیدکننده بوده و نیاز به تلاش عاطفی زیادی دارد. بهتر است برای اطمینان از رابطه‌ی عاطفی خوب با کودکتان بیشترین تلاش خود را بکنید. گاهی شاید از نتیجه داشتن تلاش‌های خود ناامید شوید اما شک نکنید که مؤثر خواهند بود.

برای کمک به کودک دچار این اختلال نکات زیر اهمیت دارد:

انتظارات واقع‌گرایانه داشته باشید.

درمان کودک شما مسیری طولانی است. روی برداشتن گام‌هایی کوچک به سمت جلو تمرکز کرده و هر نشانه‌ای از موفقیت را جشن بگیرید.

صبور باشید.

شاید این فرایند به سرعتی که شما انتظار دارید پیش نرود و ممکن است در طول مسیر با دست‌اندازهایی مواجه شوید. اما با صبور بودن و متمرکز ماندن روی پیشرفت‌های کوچک باعث ایجاد فضایی امن برای کودک خود شود.

از خودتان مراقبت کنید.

درخواست‌های زمان‌گیر دیگر را رد کرده و برای خودتان و مدیریت استرس وقت بگذارید. استراحت کنید، غذای خوب بخورید و زمانی برای ریلکس کردن و شارژ دوباره‌ی خود قرار دهید تا بتوانید به کودکتان توجه داشته باشد.

مثبت و مؤثر بمانید.

به این حقیقت دقت داشته باشید که کودکان احساسات شما را دریافت می‌کنند. اگر شما دلسرد شوید آن‌ها را نیز دلسرد خواهید کرد. زمانی که حس کردید شکست خورده‌اید برای اطمینان از دیگران کمک بگیرید.

ایجاد حس امنیت برای کودک با اختلال دل‌بستگی

امنیت مشکل اصلی این اختلال است. این کودکان سرد و بی‌اعتماد هستند زیرا در دنیا احساس امنیت نمی‌کنند. آن‌ها برای مراقبت از خودشان گارد می‌گیرند اما این کار مانع از پذیرش عشق و حمایت نیز خواهد شد. بنابراین قبل از هر کار دیگر باید برای کودک حس امنیت ایجاد کنید.

محدودیت و مرز بگذارید.

مرزهای ثابتی برای دوست داشتن باعث می‌شود جهان برای او قابل پیش‌بینی تر شده و کمتر احساس ترس از دل‌بستگی داشته باشد. آن‌ها متوجه می‌شوند انتظار چه رفتاری را از آن ها دارید، چه چیزی قابل پذیرش است و چه چیزی نیست و برخلاف قوانین عمل کردن چه عواقبی دارد. این کار به آن‌ها یاد می‌دهد که بیشتر از تصور خود روی اتفاقاتی که برایشان می‌افتد کنترل دارند.

زمان ناراحتی یا رفتار نادرست کودک آرام بمانید.

به یاد داشته باشید که رفتار بد کودک شما یعنی او نمی‌داند چگونه احساسات خود را مدیریت کرده و به کمک شما نیاز دارد. با آرام بودن می‌توانید به او نشان دهید احساسات قابل مدیریت هستند. اگر او از عمد مخالفت می‌کند با راهی آرام با او برخورد کنید. زمانی که در شرایط روحی درستی نیستید کودک دچار اختلال را ادب نکنید. این کار باعث می‌شود احساس ناامنی کرده و شاید رفتار بد خود را تقویت کند.

اشتباهات را گفته و فوراً اشتباه خود رادرست کنید.

زمانی که اجازه می‌دهید عصبانیت یا ناامیدی شما باعث شود در بهترین برخورد را نداشته باشید یا کاری کنید که او را بی‌علاقه نماید به سرعت اشتباه خود را بیان کنید. شما باید مسئولیت‌پذیر بوده و اصلاح اشتباهات باعث قوی شدن این ارتباط می‌شود. کودکان دچار مشکلات دل‌بستگی نیاز دارند یاد بگیرند که حتی اگر شما عالی نباشید باز هم اهمیتی نداشته و دوستشان دارید.

روال‌هایی قابل پیش‌بینی داشته باشید.

کودک دچار اختلال دل‌بستگی به طور غریزی به افرادی که دوستشان دارد وابسته نبوده و شاید حس کند با تغییر یا ناهماهنگی تهدید می‌شود – مثلاً زمانی که سفر می‌روید یا در طول تعطیلات مدرسه. یک روال آشنا می‌تواند در زمان تغییرات برای او حس امنیت را ایجاد کند.

درمان اختلال با کمک به حس دوست داشته شدن در کودک

کودکی که در دوران اولیه‌ی زندگی ارتباط خوبی نداشته باشددر آینده نیز برای پذیرش عشق دوران سختی خواهد داشت، خصوصاً برای بیان فیزیکی علاقه. اما شما می‌توانید به او کمک کنید تا با مرور زمان و تکرار علاقه‌ی شما را بپذیرد. اعتماد و امنیت با تکرار دیدن رفتارهای عاشقانه، شنیدن کلمات اطمینان‌بخش و احساس راحتی ایجاد می‌شود.

یافتن چیزهایی که به کودک حس خوب می‌دهد.

در صورت امکان با بلند کردن یا بغل کردن کودک علاقه‌ی خود را نشان دهید- تجربیات تماسی که قبلاً نداشتید. اما همیشه به احساس راحتی و خوب بودن کودک احترام بگذارید. در شرایطی که قبلا کودک مورد سوءاستفاده یا آسیب روانی قرار گرفته است خیلی کند جلو بروید زیرا او به تماس فیزیکی بسیار مقاوم خواهد بود.

به سن عاطفی او واکنش داشته باشید.

کودکان دچار اختلال دل‌بستگی اغلب از نظر اجتماعی و عاطفی مانند کودکان کم سن تر هستند. شاید لازم باشد با آن‌ها مانند کودکان کوچکتر رفتار کرده و از راه‌های غیرکلامی برای آرام کردنشان استفاده کنید.

درمان‌های حرفه‌ای

اگر کودک از اختلال دل‌بستگی شدید رنج می‌برد، خصوصاً اختلال دل‌بستگی واکنشی، به دنبال کمک‌های حرفه‌ای باشید. حمایت بیشتر می‌تواند تغییری مثبت در زندگی کودک ایجاد کرده و هرچه زودتر کمکش کنید بهتر است.

درمان در خانواده

درمان‌های عادی برای مشکلات دل‌بستگی شامل هردو کودک و شما، والدین یا مراقب کودک، می‌شود. درمان اغلب شامل بازی کردن و فعالیت‌های تشویقی برای بهبود روابط با کودک بوده و در کنار آن به والدین و دیگر اعضا کمک می‌کند تا بهتر علائم اختلال را شناخته و مداخله‌ی مؤثرتری داشته باشند.

مشاوره‌ی روان‌شناسی فردی

شاید  متخصص با خود کودک به تنهایی یا با حضور والدین جلسه داشته باشد. این کار برای کمک به کودک است تا بتواند احساسات و رفتار خود را مستقیم بررسی کند.

کلاس‌های مهارتی برای والدین

آموزش برای والدین و مراقبین کودک جهت یادگیری درباره‌ی اختلال‌های تماسی به اندازه‌ی دیگر مهارت‌ها برای والدین ضرورت دارد.