روان شناسی زلزله
روان شناسی زلزله مبحثی عمیق است. زمین لرزه ناشی از حرکت صفحات زمین می باشد که در نتیجه ی لرزش ناگهانی زمین ایجاد می شود که می تواند برای چند ثانیه تا چند دقیقه ماندگار باشد. در عرض چند ثانیه، لرزش خفیف اولیه می تواند قوی تر و وحشی تر شود. زلزله بدون هشدار رخ داده و می تواند در هر زمانی از سال اتفاق بیفتد. برخی نقاط بیشتر مستعد وقوع زمین لرزه هستند.
حتی زمین لرزه های کوچکی که باعث خرابی و آسیب های کمی می شوند می توانند باعث شوند افراد استرس های عاطفی را تجربه کنند. (خصوصا در نقاطی که این اتفاقات زیاد می افتند.) شوک های پس از زلزله ممکن است برای ماه ها ادامه داشته و فرد در وضعیت پراسترسی باشد.
روان شناسی زلزله
تجربه ی استرس عاطفی برای افراد در طول زلزله عادی است. تنها فکر کردن به این احتمال که چه چیزی ممکن است در طول زلزله از دست رفته یا چه چیزهایی ویران شوند باعث خواهد شد افراد اضطراب شدیدی را تجربه کرده و دچار بی خوابی شوند.
از دیگر نشانه های استرس عاطفی مرتبط با زلزله عبارتند از:
- به سادگی دچار وحشت می شوید.
- به سختی می توانید بخوابید یا خوابتان خیلی زیاد شده است.
- افکار و خاطراتی مرتبط با زمین لرزه دارید که نمی توانید از ذهنتان خارج کنید.
چه کسانی در خطر استرس عاطفی قرار دارند؟
گروه های زیر بعد از زلزله بیشتر در خطر استرس عاطفی قرار دارند:
- دوستان و نزدیکان. عادی است دوستان و نزدیکانی که خارج از محل زلزله هستند احساس اضطراب کنند و برای کسانی که مستقیما در نقطه ی زلزله بوده اند نگران باشند.
- کارکنان کمک های اولیه و کمک رسانان اولیه. این افراد ممکن است جدایی از نزدیکان خود را تجربه کرده باشند. (این بستگی به شدت زمین لرزه دارد.) و ممکن است نشانه های از خستگی ذهنی را نشان دهند.
- کسانی که بعد از زلزله زنده مانده اند: کسانی که در نقاط زلزله زده بودند، خصوصا کودکان و نوجوانان، و در معرض اتفاقات ترسناک و موقعیت هایی کشنده قرار کرفته اند بیشتر مستعد استرس عاطفی می باشند. این افراد ممکن است محل زندگی خود را از دست داده باشند.
به یاد داشته باشید سالگرد روز حادثه می تواند یادآور احساس ترس، اضطراب یا ناراحتی در بین بازماندگان حادثه باشد. صداهایی مانند آژیرها یا دیدن ساختمان های خراب شده یا ترک روی دیوارها می تواند محرکی برای استرس عاطفی در بین بازماندگان باشد. این ها و دیگر محرک های محیطی می توانند فرد را به روز اتفاق برگردانند و یا باعث ترس از وقوع دوباره شوند. این اتفاقات محرک می توانند در هر زمان اتفاق بیفتند.
ایجاد برنامه برای تخلیه و جمع اوری لوازم ضروری قبل از وقوع زلزله به شما حس کنترل داده و به شما و کسانی که دوستشان دارید کمک می کند در زمان زلزله احساس امنیت بیشتری داشته باشند.
افراد متفاوت ممکن است قبل و بعد از بحران احساسات مختلفی را تجربه کنند. راه درست یا غلطی برای احساس شما وجود ندارد. با این وجود باید راه های سالمی را برای تطابق با بروز این اتفاقات پیدا کنید.
قبل از وقوع زلزله
آماده شدن از قبل بهترین راه برای کمک به کودکان و اعضای خانواده است تا بتوانند بعد از زلزله بهبود یابند. از آنجایی که زلزله های شدید نادر هستند افراد زیادی این خطر را فراموش می کنند برای بهبود میزان امادگی خود، خانواده ها باید:
- خطر را بشناسند. اگر در جایی مستعد به زلزله زندگی می کند خانواده را تشویق کنید تا در این مورد اطلاعات کسب کنند.
- باید بدانید در زمان وقوع زلزله به کجا باید بروید. خانواده ها باید مکان امنی را در هر اتاق از خانه ی خود، محیط کار و مدرسه بشناسند. این ها شامل ایستادن در کنج دیوار یا دیگر وسایل محکم می باشد. همچنین باید نقاط نامطمئن مانند نزدیک پنجره ها، بیرون درب ها و چیزهایی که ممکن است بیفتند را بشناسید. به آن ها یادآوری کنید تا زمان پایان یافتن لرزش باید داخل خانه بمانید. اگر بیرون هستید باید همانجا مانده اما از ساختمان ها و اشیایی که ممکن است بیفتند دور بمانید. مکانی را مشخص کنید تا در صورت خرابی زیاد همه همانجا جمع شوید.
- واکنش به زلزله را تمرین کنید. خانواده ها را تشویق کنید تا ماندن در جایی امن و پنهان کردن خود را تمرین کنند. ان ها باید حداقل سالی یک بار به این تمرین ها بپردازند. این ها یاداوری هستند که در صورت بروز اتفاق به شما کمک می کنند.
- یک کیف کمک های اولیه برای خودتان اماده کنید. خانواده ها باید دسترسی کافی به آب، غذا و دیگر وسایل اورژانسی برای حداقل سه روز داشته و برای هفت روز داروهای ضروری را در دسترس داشته باشند. باید از اسناد مهم برای خودتان کپی داشته و چند مورد از اسباب بازی های دلخواه کودکان را برداید.
اثرات روانی پس از زلزله و روان شناسی زلزله
از آنجایی که زمین لرزه ها غیرمنتظره بوده و می توانند بسیار ویرانگر باشند تجربه ی آن بسیار ترسناک خواهد بود. خانواده ها ممکن است از هم جدا شوند، ساعت ها گذاشته و ندانند عزیزانشان در چه اوضاعی بوده و سالمند یا نه. اگر خرابی زیاد باشد افراد زیادی کشته شده یا آسیب خواهند دید. این اتفاقات می توانند برای کسانی که مشکلات حرکتی پیدا می کنند سخت باشد.
این افراد ممکن است با مناظر، صداها، بو، حس یا احساسات درونی برخورد کنند که اتفاق را برای آن ها یادآوری می کند. یاداورهای متداول عبارتند از ترک های روی دیوار، صدای آژیرها، ساختمان های خراب شده، بوی دود و آتش و پس لرزه ها. این ها شدیدترین تجربیات در زلزله بوده و اثرات مخرب حوادث در ذهن فرد می تواند بسیار شدید و ماندگار شده و باعث واکنش های سوگ گردد.
دیگر واکنش های متداول عبارتند از:
- اضطراب جدایی در کودکان و بزرگسالان متفاوت خواهد بود.
- افسردگی، همراه با واکنش های استرس پس از حادثه و اثرات مخرب دیگر در بازماندگان زلزله
- تغییرات رفتاری ادامه دار و ناراحتی هایی در مورد وضعیت سلامت فیزیکی که می تواند روی عملکرد کودک و کارکرد او در مدرسه اثر داشته باشد.
- کودکان و بزرگسالان ممکن است احساس اعتماد خود نسبت به وجود امنیت در جهان را از دست داده و کودکان فکر می کنند بزرگترها قادر به مراقبت از ان ها نیستند.
پس از زمین لرزه اغلب خانواده ها به مرور زمان بهبود پیدا می کنند، خصوصا در صورت داشتن حمایت خانواده، دوستان و سازمان های مرتبط. زمان بهبود متغیر است و به چیزهایی مانند شدت ترسی که فرد تجربه کرده است، میزان خرابی و چیزهایی که از دست رفته اند و… عملکرد و بهبود کودکان تحت تاثیر مراقبت والدین یا مراقب دیگر کودک در دوران پس از زلزله خواهد بود. پس می توان گفت برخی خانواده ها به سرعت به روال قبلی زندگی برمی گردند در حالی که برخی دیگر با مشکلات زیادی مواجه می شوند، مانند بازسازی آسیب های وارده به خانه، یافتن مراقبت های پزشکی، مهاجرت به منطقه ای جدید و روبه رویی با مشکلات مالی. خدمات مشاوره ی روانی به کودکان و بزرگسالان کمک می کنند تا از عوارض روانی ناشی از زلزله بهبود یابند.
اثرات روانی که فرد بعد از زنده ماندن در زلزله ای بزرگ ممکن است تجربه کند.
ما بعد از بحران تصاویری از ساختمان های خراب شده، سگ های جستجوگر و کارهای دیگر گروه نجات می بینیم. اما نمی توانیم اثرات ماندگاری که زلزله روی بازماندگان دارد را دیده یا درک کنیم. ما نمی توانیم وارد افکار و احساسات آن ها شویم، ما تنها می توانیم تصور کنیم چیزی تا این حد مخرب می تواند چه تاثیری روی ذهن فرد داشته باشد.
برای کسانی که دوستان یا خانواده ای دارند که در نقاط آسیب دیده ی زلزله زندگی می کنند دیدن اخباری که خرابی ها را پوشش می دهد می تواند بسیار ترسناک و استرس دهنده باشد. خصوصا اگر اطلاعاتی در مورد امنیت و سلامت آن ها نداشته باشند.
-
حساسیت بسیار زیاد.
- زنده ماندن در زلزله اغلب باعث حساس شدن زیاد فرد می شود. هر صدای کوچکی می تواند باعث شود به دنبال جایی برای فرار کردن باشید. هر لمس غیرمنتظره ای می تواند باعث شود از ترس فریاد بزنید. علت این است که بدن برای امنیت شما به هر تهدیدی بسیار هشیار گشته و این باعث می شود به سرعت برانگیخته شوید. اغلب این واکنش ها خود به خود رفع می شوند اما ممکن است تبدیل به مشکلی جدی شوند مانند اختلال استرس پس از سانحه.
-
اضطراب و افسردگی در روان شناسی زلزله
- بعد از اینکه زندگی فرد تهدید شده و توسط زلزله تحت تاثیر قرار گرفته است چیز عجیبی نیست که برخی علائمی از اضطراب یا افسردگی را از خود نشان دهند. ممکن است فرد علائمی از خستگی، نداشتن خواب کافی، کاهش علاقه به فعالیت های روزانه، زودرنجی، و عدم توانایی برای تمرکز کردن را از خود نشان دهد. این علائم شاید به مرور زمان خود از بین بروند اما اگر ماندگار شوند باید حتما به دنبال درمان مناسب برای آن باشید.
-
موانع ذهنی.
- اغلب کسانی که در زلزله و دیگر حوادث طبیعی زنده مانده اند این اتفاق را بارها در ذهن خود مرور می کنند. لازم است به ان ها کمک کنید تا در سریع ترین حالت ممکن به شرایط عادی قبل برگردند تا بتوانند در محیط اطراف خود احساس امنیت بیشتری داشته باشند.
-
فوبیای زلزله.
- در مورد ترس و فوبیا، تمرکز فرد روی پیدا کردن کنترل در مورد احتمال وقوع زلزله در آینده می رود. با این وجود این اتفاق کامل خارج از کنترل است و این شکست باعث اضطراب برای او خواهد شد.
-
اختلال استرس پس از سانحه.
- اغلب افراد مستقیما تحت تاثیر علائم روانی مانند اختلال استرس پس از سانحه قرار می گیرند. اغلب آن ها خود بهبود خواهند یافت اما تعداد کمی در این شرایط مانده، در جایی میان روند بهبود، و دچار این اختلال روانی خواهند شد. علائم اختلال استرس پس از سانحه ترس، برگشت فکر به آن لحظه و کابوس های شبانه است. این شدیدترین و ماندگارترین اثر روانی است که زلزله می تواند روی فرد داشته باشد.
یک روان درمان چگونه می تواند در روند روان شناسی زلزله به شما کمک کند.
روان شناس برای روان شناسی زلزله می تواند با فراهم کردن درمان های بصری به افراد کمک کند تا احساسات خود پیرامون اتفاق ترسناک را مدیریت نمایند. اغلب روان شناسان از درمان هایی مانند روان درمانی یا گفتار درمانی استفاده می کنند. روش های مختلفی برای درمان وجود دارد اما روان شناس روشی را انتخاب می کند که متناسب با مشکل فرد بوده و بیشتر برای شخصیت و خصوصیات او مناسب باشد.
برخی انواع متداول درمان رفتارشناختی، درمان های هیپنوتزیم یا ترکیبی از چند روش درمانی هستند. درمان می تواند برای فرد، زوج، خانواده یا دیگر گروه ها باشد. برخی روان درمان ها برای هیپنوتیزم آموزش دیده اند و تحقیقات نشان داده اند برای شرایط متفاوتی مانند درد، اضطراب و اختلالات خلقی مفید است. برای برخی افراد ترکیب روش های درمانی با دارو بهتر عمل می کند. برای کسانی که باید از دارو استفاده کنند در کنار روان درمان از یک متخصص فیزیکی نیز کمک گرفته می شود، فردی متخصص و آموزش دیده که برای بهبود سلامت روان و عاطفی شما داروهایی را می شناسد، مثلا برای افسردگی یا اضطراب.
منابع: