بی قراری روانی حرکتی چیست؟

آشفتگی یا بی قراری روانی حرکتی (آژیتاسیون) به حالتی از بیقراری و اضطراب اشاره دارد که ممکن است باعث بروز حرکات ناخواسته و تکراری در فرد شوند. بی‌قراری به عنوان یک فعالیت حرکتی شدید همراه با احساس تنش ذهنی درونی تعریف می شود که در آن فرد را با برخی از فعالیت های مشخصی مانند قدم زدن، بی قراری، فشار دادن دست، و کشیدن لباس مواجهه می کند.

آژیتاسیون با بیماری های مختلف روانپزشکی و پزشکی مرتبط است و در DSM-5 به عنوان اختلال خاص در نظر گرفته نمی شود. اما علل و علائم و راهکارهای درمانی برای آشفتگی یا روانی حرکتی چیست و چگونه درمان می شود؟ آیا راه هایی برای پیشگیری از بروز آشفتگی روانی حرکتی یا آژیتاسیون، وجود دارد؟ ما سعی کرده ایم در این مقاله از همکده تمام این موارد را مورد بررسی قرار دهیم. اگر فکر می کنید با علائمی از  PMA درگیر هستید پس بهتر است این مقاله را تا انتها بخوانید.

چه چیزی باعث بی قراری روانی حرکتی می شود؟

آشفتگی روانی حرکتی (PMA) علائمی از سایر بیماری های روانی مانند اختلال دوقطبی، اختلالات خلقی مختلف و اختلال افسردگی است. اختلال دوقطبی با دوره های شیدایی و افسردگی مشخص می شود که با تغییرات غیر طبیعی در خلق و خو، سطح انرژی و عدم تمرکز یا انجام فعالیت های روزانه همراه است. در طول یک دوره شیدایی، فرد ممکن است هیجانات روانی حرکتی متفاوتی را تجربه کند. در طول یک دوره افسردگی، بی قراری روانی حرکتی نیز ممکن است بروز کند و منجر به ایجاد احساسات اضطراب و درماندگی در فرد شود.

سایر بیماری ها و شرایط روانی مرتبط با بی قراری روانی حرکتی شامل اختلال اضطراب، کلاستروفوبیا و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) هستند.

مصرف مواد مخدر و داروها

یکی دیگر از علل احتمالی آژیتاسیون، مصرف مواد، به ویژه نیکوتین، الکل، داروهای روانگردان (مانند محرک ها، داروهای افسردگی، مواد افیونی)، مواد توهم زا و ماری جوانا (به عنوان مثال، حشیش) است. علاوه بر آن بیقراری روانی حرکتی نیز می تواند با مصرف برخی داروهای ضد روان پریشی (به عنوان مثال، آریپیپرازول، کلوزاپین، اولانزاپین) ایجاد شود. در این شرایط پزشک یا روانپزشک می تواند در مورد قطع و یا جایگزین کردن داروها تصمیم بگیرد.

بیماری های مغزی

 بیماری ‌های دژنراتیو مغز، مانند زوال عقل یا بیماری پارکینسون، می‌توانند منجر به بی قراری روانی حرکتی در نتیجه آتروفی نورون شوند. در نهایت، آسیب تروماتیک مغزی نیز می تواند باعث آشفتگی روانی حرکتی شود.

علائم آشفتگی روانی حرکتی یا آژیتاسیون چیست؟

PMA می تواند باعث بروز علائم مختلفی از جمله بی قراری یا آشفتگی روانی در فرد شود. دویدن در اطراف بدون هیچ گونه هدف مشخصی، قدم زدن، ضربه زدن به انگشتان دست؛ و شروع و توقف ناگهانی کارها همگی می توانند علائمی باشند که در این شرایط بروز می کنند. حتی فردی که دچار آشفتگی روانی حرکتی است، احتمال دارد خیلی سریع صحبت کند، اشیاء را بدون دلیل به اطراف بچرخاند، و با لباس های خود بازی کند.

حتی در موارد شدیدتری کسانی که به شدت تحت تأثیر تحریکات روانی حرکتی قرار دارند ممکن است به خودشان آسیب بدنی وارد کنند، از جمله گاز گرفتن لب‌هایشان تا زمانی که خونریزی کنند، پوست اطراف لب‌هایشان یا اطراف ناخن‌هایشان را بکنند. این علائم ناشی از اضطراب بیش از حد در مبتلایان به ، است که در نهایت می تواند باعث احساس خشم، تحریک پذیری و ناامیدی شود. این احساسات ممکن است باعث شود برخی افراد نسبت به خود یا دیگران رفتار خشونت آمیز داشته باشند.

PMA چگونه تشخیص داده و درمان می شود؟

یک روانپزشک می تواند با بررسی علائم بیمار و انجام معاینه فیزیکی، بی قراری روانی حرکتی را در فرد تشخیص دهد. متخصصان سلامت روان، ممکن است از یک فرد بخواهند که علائم خودش را به طور کامل و حتی زمان بروز آنها را توضیح دهد.

همچنین روانپزشک در طول معاینه جسمی سعی می کند علائم و حرکات بیمار را مانند تکلم سریع و سایر علائم بی قراری را بررسی کند و تحت نظر بگیرد. اما از آنجایی که بی قراری روانی حرکتی با سایر بیماری های روانی همراه است تشخیص و حتی درمان آن می تواند دشوار باشد.

اولین قدم برای درمان و مدیریت آشفتگی روانی حرکتی ، کاهش و پیشگیری از بروز هر گونه اضطراب است که در نهایت بتوان فرد خطر تشدید پرخاشگری و خشونتی که ممکن است متوجه خود بیمار یا دیگران شود را تا حدود زیادی کاهش داد.

امل درمان طولانی مدت و اصلی بی قراری روانی حرکتی به درمان علت زمینه ای علائم بیمار بستگی دارد. به نحوی که اگر علائم مربوط به یک وضعیت سلامت روان، به ویژه اختلالات اضطرابی باشد، درمان شناختی (به عنوان مثال، گفتگو درمانی) با یک روانشناس یا روانپزشک می تواند در درمان بی قراری بیمار مفید باشد.

تکنیک های خودیاری

روانشناس در این شرایط برای درمان PMA می تواند تکنیک های خودیاری مانند ورزش، یوگا، مدیتیشن، تمرینات تنفسی، موسیقی درمانی و پرهیز از هرگونه محرک عاطفی را توصیه کند.

همچنین روانپزشک می تواند برای درمان اختلال دوقطبی می توان داروها را تجویز کند. داروهای ضد تشنج (مانند توپیرامات، والپروات یا لاموتریژین) یا داروهای تثبیت کننده خلق و خو (مثلاً کاربامازپین ، کربنات لیتیوم) ممکن است به ویژه در طول فاز شیدایی اختلال دوقطبی مفید باشند و داروهای ضد روان پریشی غیر معمول (مانند آریپیپرازول و الانزاپین اغلب می توانند کمک کنند).

بی قراری در طول یک دوره افسردگی رخ می دهد . داروها باید با احتیاط تجویز و مصرف شوند، زیرا در برخی موارد، داروهایی که برای تثبیت خلق و خوی در هنگام افسردگی استفاده می شوند.می تواند باعث تشدید علائم اضطراب و به ندرت افکار خودکشی شود.

داروهای ضد اضطراب، مانند بنزودیازپین ها ، ممکن است برای کمک به مدیریت اضطراب عمومی تجویز شوند.

در شرایطی که علت اصلی بی قراری روانی حرکتی یک بیماری زمینه ای مانند بیماری پارکینسون باشد ، ممکن است پیش سازهای دوپامین (مانند لوودوپا) و آگونیست های دوپامین (مانند پرامی پکسول ) تجویز شوند. کسانی که در نتیجه سوءمصرف مواد دچار آشفتگی روانی حرکتی هستند ممکن است نیاز به درمان برای سوء مصرف مواد یا مصرف بیش از حد داشته باشند. به عنوان مثال، در مورد بی قراری روانی حرکتی ناشی از آمفتامین در صورت مصرف بیش از حد، می توان بنزودیازپین های داخل وریدی را تجویز کرد. همچنین توصیه می شود که فرد مصرف این ماده را قطع کند.

درمان بی قراری روانی حرکتی مرتبط با آسیب تروماتیک مغزی می تواند از استراحت و مسکن های بدون نسخه تا جراحی کاهش فشار متغیر باشد.

ارتباط بین اختلال دوقطبی و بیقراری روانی حرکتی چیست؟

افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است PMA را در دوره افسردگی یا شیدایی تجربه کنند. نشانه‌های مشترک در این حالت‌ها نیز می‌تواند شامل علائم PMA باشد:

• افسرده. فردی که یک دوره افسردگی را تجربه می کند ممکن است احساس بی قراری کند یا در تمرکز مشکل داشته باشد.
• جنون. فردی که دوره شیدایی را تجربه می کند ممکن است احساس پرش، تحریک پذیری، تند صحبت کردن یا رفتارهای ناامن داشته باشد.

فرد مبتلا به اختلال دوقطبی یا افسردگی می تواند ناراحتی شدید داخلی را از PMA تجربه کند. تنش درونی می‌تواند شدید باشد، و اگرچه ممکن است افراد در این شرایط فکر می کنند که مجبور به حرکت  کردن هستند، این احساس درونی ممکن است با حرکت از بین نرود.

از طرفی هم بی قراری نیز می تواند از عوارض جانبی داروهای ضد روان پریشی باشد. برخی از افراد مبتلا به دوقطبی از این داروها برای درمان این بیماری استفاده می کنند. گاهی اوقات حرکت غیرقابل کنترل به جای یک عارضه جانبی دارویی، به اشتباه به عنوان یک علامت اختلال دوقطبی شناخته می شود.

دیسکینزی دیررس (TD) یا حرکات غیرارادی تکراری، یکی دیگر از عوارض جانبی بالقوه داروهای ضد روان پریشی است که ممکن است با علامت اختلال دوقطبی اشتباه گرفته شود.

سخن آخر

بی قراری روانی حرکتی به حالتی از بی قراری و اضطراب اشاره دارد که منجر به بروز برخی حرکات تکراری و غیرعمدی می شود. PMA یک علامت شایع در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی است که با دوره‌های شیدایی و افسردگی مشخص می‌شود.

علاوه بر اختلال دوقطبی، PMA را می توان در افراد مبتلا به اختلالات دژنراتیو مغز، PTSD و اختلالات مصرف مواد مشاهده کرد. تشخیص آشفتگی روانی حرکتی به مصاحبه کامل بیمار و معاینه فیزیکی متکی است. درمان بستگی به علت علائم دارد و می‌تواند شامل گفتگو درمانی و یا دارو باشد.