فوبیا در کودکان
فوبیا در کودکان
فوبیا در کودکان چیست؟ همه ی افراد، از کم سن ترین کودکان تا پیرترین افراد، همگی اضطراب ها و ترس هایی را هرازگاهی تجربه می کنند. احساس اضطراب در موقعیتی که در ان احساس ناراحتی زیاد دارید اصلا حس خوبی ایجاد نمی کند. برخورد کردن با اضطراب می تواند افراد کم سن تر را اماده کند تا تجربیات ناراحت کننده را به نوعی مدیریت کرده و این شرایط در زندگی را به چالش بکشد.
بسیاری از اضطراب ها و ترس ها عادی هستند
اضطراب به معنای دلهره بدون داشتن یک علت واضح است. این اتفاق اغلب زمانی می افتد که هیچ تهدید واقعی برای امنیت و سلامت فرد وجود ندارد اما او حس می کند تهدیدی واقعی در راه است.
اضطراب باعث می شود فرد بخواهد از این شرایط فرار کند – هرچه سریع تر بهتر. ضربان قلب او زیاد شده، بدن شروع به لرزش کرده و حس می کند شکم او به هم می پیچد. با این وجود کمی اضطراب می تواند به افراد کمک کند هشیار و متمرکز بمانند.
ترس ها یا اضطراب ها در مورد چیزهای خاص می توانند مفید باشند زیرا باعث می شود افراد رفتار ایمنی از خود نشان دهند. برای مثال کودکی که ترس از آتش دارد از بازی کردن با آن اجتناب خواهد کرد.
نکته قابل توجه
طبیعت ترس ها و اضطراب ها می توانند با بزرگ تر شدن کودک تغییر کنند:
- نوزادان اضطراب قوی تری را تجربه می کنند، ان ها در زمان برخورد با افراد غریبه ای که نمی شناسند به والدین خود خواهند چسبید
- نوپایان در حدود 10 تا 18 ماهگی اضطراب جدایی را تجربه می کنند، ان ها از نظر عاطفی استرس داشته و در زمان نبود یکی از والدین یا هردو آن ها احساس اضطراب زیادی خواهند داشت
- کودکان در سنین 4 و 6 سال در مورد چیزهایی که بر اساس واقعیت نیستند اضطراب خواهند داشت، مانند ترس از هیولاها و روح ها.
- کودکان در بین 7 تا 12 سالگی اغلب ترس هایی دارند که انعکاسی از چیزهایی است که در واقعیت اتفاق افتاده اند، مانند اسیب رسیدن به بدن یا بلایای طبیعی.
با بزرگتر شدن کودک، یکی از ترس ها ممکن است ناپدید شده یا با ترس دیگری جایگزین شود. برای مثال کودکی که در سن پنج سالگی نمی تواند در تاریکی بخوابد ممکن است چند سال بعد از خواندن داستان در مورد روح ها لذت ببرد. و برخی ترس ها تنها در زمان مواجه شدن با محرک های خاصی نمودار خواهند شد. به بیان دیگر کودک دوست دارد شیری که در باغ وحش است را به خانه ی خود ببرد اما از نزدیک شدن به سگ همسایه می ترسد.
فوبیا چیست؟
زمانی که ترس ها و اضطراب ها ماندگار باشند مشکل ایجاد خواهد شد. با وجودی که والدین خیلی دوست دارند این ترس از کودک ان ها دور شود اما گاهی درست برعکس آن اتفاق می افتد. علت اضطراب برای کودک بزرگتر شده و ترس های او آشکارتر خواهند شد. این ترس ها تبدیل به یک فوبیا می شود یا ترسی که بسیار شدید، حاد و ماندگار است.
تحمل کردن یک فوبیا کار سختی خواهد بود، چه برای کودکان و چه برای کسانی که اطراف او هستند، خصوصا اگر محرک های ایجاد کننده ی اضطراب ( هرچیزی که باعث بروز اضطراب می شود ) به سختی قابل اجتناب است ( برای مثال طوفان … )
فوبیاهای واقعی یکی از اصلی ترین دلایل مراجعه برای کودکان نزد پزشک متخصص سلامت روان می باشند. اما خبر خوب اینکه با وجودی که فوبیاها توانایی همه ی افراد برای عملکرد درست را از بین می برند اما کودکان اغلب نیاز به درمان توسط متخصص را ندارند زیرا به مرور خود فوبیا از بین می رود.
تمرکز کردن روی اضطراب ها، ترس ها و فوبیاها
سعی کنید به سوالات زیر با صداقت پاسخ دهید:
- آیا ترس و رفتار کودک شما مرتبط با سن خاص کودکتان است؟ اگر پاسخ به این سوال مثبت باشد می توان گفت به احتمال زیاد این ترس ها خودشان قبل از اینکه تبدیل به علتی جدی برای نگرانی شوند حل خواهند شد. البته نمی گوییم که باید اضطراب را نادیده گرفته یا توجهی نداشت. بلکه باید آن را به عنوان فاکتوری در روند رشد طبیعی کودک در نظر بگیرید.
بسیاری از کودکان ترس هایی متناسب با سن خود دارند، مانند ترس از تاریکی. اغلب برخی از آن ها با کمی دلگرمی و داشتن یک چراغ خواب در اتاق یا با بزرگتر شدن می توانند بر آن غلبه یابند. با این وجود اگر مشکل ان ها ادامه داشت یا برای چیزهای دیگر نیز اضطراب داشتند وضعیت بدتر خواهد شد.
- علائم این ترس چه هستند و چطور روی عملکرد شخصی، اجتماعی و تحصیلی کودک اثر گذاشته است؟ اگر علائم را بتوان تشخیص داد و در تمام فعالیت های روزانه ی کودک شاهد آن بود شاید نیاز به ارزیابی فاکتورهای استرس باشد.
- آیا در مقایسه با واقعیت شرایط ترس کودک غیرمنطقی به نظر می رسد؟ و یا می تواند نشانه ای از مشکلی جدی تر باشد؟ اگر ترس های کودکان نامتناسب با علت استرس باشند شاید نشانه ای است که نیاز به دریافت کمک از بیرون دارید، مانند یک مشاور، روان درمان یا روان شناس.
والدین باید مراقب الگوها باشند. اگر مشکل انزوای کودک حل شده است آن را زیاد قابل توجه و نمودار نکنند. اما اگر الگوها ماندگار و فراگیر بودند باید اقدام کنید. اگر شما کاری نکنید احتمالا فوبیا ادامه داشته و روی کودک شما اثر می گذارد.
با یک پزشک یا متخصص سلامت روان که در کار کردن با کودکان و بزرگسالان تخصص دارد ارتباط داشته باشید.
انواع فوبیاها
فوبیا در هردو کودکان و بزرگ سالان بسیار متداول است. برخی از فوبیاهایی که در دوران کودکی نمودار می شوند خود به خود با بزرگتر شدن کودک از بین خواهند رفت و برخی دیگر ممکن است ماندگار باشند. برخی از مهم ترین فوبیاهایی که روی کودکان اثر می گذارند به شکل زیر هستند:
- ترس از مکان های شلوغ: در این شرایط کودک در زمان ورود به محیطی باز احساس اضطراب می کند.
- اختلال پانیک: بروز ناگهانی ترس یا یک حالت عصبی که منجر به افزایش سریع ضربان قلب و احساس استرس می شود.
- فوبیاهای خاص: شرایطی که در آن کودک از برخی مکان ها یا اشیا می ترسد
- اختلال اضطراب جدایی: این شرایطی است که د آن کودک اضطراب جدا شدن از کسانی را دارد که دوستشان دارد ( پدر، مادر، خواهر و برادر یا مراقبان دیگر کودک )
- سکوت انتخابی: در این وضعیت کودک عصبی بوده یا از اینکه در مقابل یک گروه صحبت کند می ترسد مانند صحبت در مهمانی ها و دورهمی ها
- اختلال اضراب اجتماعی: در این اختلال کودکان خود را با بچه های دیگر مقایسه کرده و ارزش کمتری داشته یا بی فایده هستند، در نتیجه بسیار خجالتی شده و نمی تواند با افراد دیگر در بیرون از خانواده ارتباط برقرار کند
علل بروز فوبیا در کودکان
تحقیقات نشان داده اند علل فوبیا در موارد مختلفی پنهان است مانند ژنتیک، خانواده و فاکتورهای محیطی.
- علل بیولوژیکی: موادی شیمیایی که انتقال دهنده های عصبی نام دارند نقش مهمی را در انتقال پیام ها به مغز و از آن دارند و البته در کنترل احساسات فرد. زمانی که سطح انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین و سروتونین تحت تاثیر قرار می گیرند باعث بروز اضطراب در فرد خواهد شد.
- فاکتورهای ژنتیکی و خانوادگی: درست مانند رنگ مو، چشم و پوست، کودک ممکن است ترس را نیز به طور ژنتیکی از والدین خود به ارث ببرد. کودکان تحت تاثیر بزرگ سالان اطراف خود هستند. اگر فردی استرس داشته یا مضطرب باشد کودک نیز همان احساسات را خواهد داشت. برای مثال اگر یکی از والدین کودک از سوسک ها بترسد احتمال زیادی وجود دارد که کودک نیز همان ترس را داشته باشد.
- فاکتورهای محیطی: فاکتورهای محیطی می توانند محرکی برای رشد فوبیاها در کودک باشند، مانند اتفاقات سخت و تلخی که برای او افتاده است. برای کودکان، شرایط متداولی مانند برگشت به مدرسه بعد از یک دوره تعطیلات طولانی مدت می تواند باعث بروز اضطراب زیاد شود.
علل و علائم بروز فوبیا
علائم برخی فوبیاهای خاص عبارتند از:
علائم فوبیاهای خاص می تواند شامل یک یا همه ی موارد زیر باشد:
- اجتناب از چیزی که فرد از آن می ترسد
- ترس زیاد از برخورد یا تجربه کردن فوبیا
- در زمان برخورد با فوبیا فرد احساس ترس زیادی دارد، مانند بالا رفتن سطح اضطراب که باعث می شود فعالیت ها و روال های عادی به شدت تخریب شوند
علائم اختلال وحشت کدام هستند؟
ترس و اضطراب شدید ایجاد شده توسط اختلال پانیک می تواند باعث بروز علائم فیزیکی شود، مانند:
- بالا رفتن ضربان قلب
- تعریق زیاد
- لرز شدید
- تنگی نفس
- احساس خفگی
- درد و ناراحتی در قفسه ی سینه
- ناراحتی های گوارشی
- احساس سرگیجه و غش
- احساس از دست دادن کنترل و نداشتن کنترل روی رفتار
- فرد حس می کند که در حال مرگ است
- بی حسی
- لرز یا گرگرفتگی
تجربه کردن چهار مورد یا بیشتر از علائم می تواند مرتبط با حملات پانیک باشد. در حالی که علائم حملات پانیک می توانند برای چندین ساعت ادامه یابند اما اغلب به شدت بالا رفته و بعد از ده دقیقه فروکش می کنند.
علائم ترس از مکان های شلوغ چه هستند؟
کودکانی که دچار این ترس هستند از بیرون رفتن از خانه به هر دلیلی مقاومت می کنند.
علائم فوبیای اجتماعی چه هستند؟
کودکانی که فوبیای اجتماعی دارند از شرکت در اجتماع اضطراب پیدا می کنند، مانند:
- معرفی شدن به فردی جدید
- ارتباط با دیگران در مهمانی ها و گروه های دیگر
- سوال پرسیدن در کلاس
- روی استیج رفتن برای یک نمایش
- بیرون رفتن برای غذا خوردن در رستوران
- استفاده از سرویس بهداشتی عمومی وقتی فرد دیگری در آن نزدیکی است
- صحبت کردن با تلفن
با وجودی که ترس های خاص ممکن است متفاوت باشند اما ریشه ی هرگونه فوبیای اجتماعی در کودکان ترس از تحقیر شدن است. کودکانی که فوبیای اجتماعی دارند:
- در زمان ورود به موقعیتی که با احساس خجالت در آن ها می شود اضطراب زیادی را تجربه خواهند کرد
- اغلب تلاش می کنند به هر قیمتی از شرایطی که برای آن ها خجالت آور است دور بمانند
- برای اجتناب از این شرایط یا فرار از آن به هر کاری دست می زند ( برای مثال زمانی که به یک دورهمی اجتماعی دعوت می شود خود را به مریضی می زند )
ترس های متداول متناسب با سن کودک
- 2 تا 4 سال: اغلب در این سن ترس از صداهای بلند وجود دارد، صداهایی که حیوانات، توالت، افراد ناتوان و معلول ایجاد می کنند و گاه تنها بودن.
- 4 تا 6 سال: کودکان در این گروه سنی اغلب ترس از تاریکی دارند. آن ها می توانند موجوداتی خیالی یا روح ها را تصور کرده و نگران هستند که این شخصیت ها به آن ها آسیب بزنند. ملاقات با غریبه ها نیز استرس بزرگی برای چنین کودکانی است و می تواند استرس زیادی را به همراه داشته باشد.
- 8 سال: آن ها مدام نگران خطرهای شخصی نیز هستند.
- 9 تا 10 سال: این کودکان در سن قبل از نوجوانی هستند. آن ها از جدایی یا طلاق گرفتن والدین خود می ترسند یا از برخورد با خطر در زندگی خود ترس دارند. ترس از خون و جراحت نیز در ان ها دیده می شود.
- 11 تا 12 سال: ترس از تنهایی یا تاریکی نیز اضطراب زیادی برای آن ها خواهد داشت.
منابع:
درمان فوری افسردگی بدون دارو!
ارتباط تلفنی با برترین روانشناسان افسردگی
مشاوره روانشناسی با تعرفه دولتی
