آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع
آکروفوبیا ترس شدید از ارتفاع را شرح می دهد که می تواند اضطراب و حملات وحشت را تشدید نماید. برخی منابع معتبر می گویند اکروفوبیا اغلب یکی از متداول ترین فوبیاهاست.
چیز عجیبی نیست که در ارتفاعات زیاد کمی احساس ترس و ناراحتی داشته باشید. برای مثال شاید وقتی از طبقه ی بالای یک آسمان خراش به پایین نگاه کنید احساس عصبی شدن یا سرگیجه پیدا کنید. اما این احساسات باعث حملات وحشت نشده یا کلا مانع شما برای رفتن به جایی بلند نخواهند بود.
اگر مبتلا به ترس از ارتفاع هستید، حتی فکر کردن در مورد یگ برج بلند یا دیدن تصویری از کوه که اطراف آن دره های عمیقی قرار دارد می تواند ترس و اضطراب شما را تحریک کند. این استرس به قدری قوی است که روی زندگی روزانه ی شما اثر بگذارد.
در اینجا می خواهیم کمی بیشتر در مورد اکروفوبیا، علائم، علل، تشخیص و درمان آن بخوانیم.
آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع چیست؟
حدود یک سوم افرد می گویند زمانی که در ارتفاع هستند احساس ناراحتی و استرس دارند. اما همه ی این افراد به ترس از ارتفاع مبتلا نیستند. اصطلاح آکروفوبیا اشاره به افرادی دارد که ترس های دائمی، شدید و آزاردهنده ای نسبت به ارتفاع و شرایط مشابه ان دارند.
این مشکل یکی از فوبیاهای مربوط به محیط و طبیعت است که شامل ترس از رعد و برق و طوفان (آسترافوبیا) یا ترس از آب (آکوافوبیا) می شود.
افرادی که مبتلا به ترس از ارتفاع هستند اغلب از رفتن به شرایطی که ان ها را در این موقعیت قرار می دهد اجتناب می کنند. با این وجود همیشه امکان این کار برای شما وجود نخواهد داشت.
آن ها وقتی مجبورند در ارتفاع قرار گرفته یا این شرایط را پیش بینی می کنند علائم سیستم عصبی فعال خواهد شد، درست مانند زمانی که بدن در حالت اورژانسی قرار گرفته باشد. این برانگیختگی کمک می کند از تهدید فرار کرده یا با ان مبارزه کنند ( این شرایط را واکنش فرار یا مبارزه می نامند )
ان ها ممکن است سرگیجه یا دوران سر( حس حرکت یا چرخیدن)، افزایش ضربان قلب، تنگی نفس، تعریق، اضطراب، لرز، حالت تهوع یا ناراحتی معده را تجربه کنند.
واکنش فرار یا مبارزه می تواند با وضعیت خطر تطابق یابد، زیرا به ما کمک می کند به شرایط خطرناک واکنش نشان دهیم.
اما در افراد مبتلا به ترس از ارتفاع این واکنش می تواند در زمانی که هیچ خطری وجود ندارد فعال شود. برای مثال برخی افراد وقتی به ارتفاع حتی فکر می کنند شدیدا دچار استرس خواهند شد.
در مورد ایجاد ترس از ارتفاع دو نظریه ی اصلی وجود دارد. برخی می گویند ترس ها و فوبیاها ذاتی هستند ( چشم انداز تکاملی) و برخی می گویند یاد گرفته می شوند (چشم انداز رفتاری)
آیا ما با ترس از ارتفاع متولد می شویم؟
بر اساس نظریه ی چشم انداز تکاملی ترس ها و فوبیاها ذاتی هستند. در این نظریه گفته می شود انسان ها می توانند ترس از ارتفاع را بدون تماس مستقیم (یا غیرمستقیم) با ارتفاعات تجربه کنند. در واقع ارتفاعات به نوعی چیز سختی هستند و از این رو افراد قبل از اینکه با آن در ارتباط باشند از ارتفاع می ترسند.
نظریه پردازان تکاملی می گویند افرادی که از ارتفاع می ترسند به احتمال بیشتری از شرایط خطرناک دیگر نیز اجتناب کرده و کلا سعی می کنند در خطر نباشند. با این کار آن ها حس می کنند بیشتر قادر خواهند بود زنده بمانند و در نتیجه نسل خود را انتقال دهند. دانشمندان می گویند در نتیجه این ترس از یک نسل به نسل بعد انتقال داده خواهد شد.
اما این مکانیسم برای تمام فوبیاها نخواهد بود. فوبیاهای ذاتی می توانند انعکاسی از شرایط یا موجوداتی باشند که تهدیدی طولانی مدت برای زنده بودن انسان ها بوده اند. اجتناب از این شرایط یا شی باید احتمال زنده ماندن و تولید مثل آن ها را بیشتر کند.
در حالی که نظریه ی تکاملی فوبیاهایی مانند ترس از ارتفاع یا ترس از مارها را می تواند توضیح دهد اما استفاده از ان برای توضیح فوبیاهایی دیگر دشوار است مانند ترس از رفتن به دندان پزشکی یا ترس از صحبت کردن در جمع.
علائم فوبیاها چه هستند؟
علائم اصلی آکروفوبیا ترس شدید از ارتفاع است که با حملات وحشت و اضطراب مشخص می شود. برای برخی افراد ارتفاعات زیاد محرکی برای ترس آن هاست. برخی دیگر ممکن است از هر ارتفاعی بترسند، از جمله نردبان یا چهارپایه.
نتیجه می تواند علائم فیزیکی و روان شناختی متغیری باشد.
علائم فیزیکی آکروفوبیا عبارتند از:
- افزایش تعریق، احساس درد یا تنگی در قفسه ی سینه، افزایش ضربان قلب در ارتفاعات زیاد
- احساس بیماری یا سبکی سر وقتی ارتفاع دیده یا به آن فکر می کنید
- لرز و ارتعاش بدن وقتی در ارتفاع قرار می گیرید
- وقتی از یک جای بلند به سمت بالا یا پایین نگاه می کنید احساس سرگیجه دارید یا حس می کنید می خواهید بیفتید یا تعادل خود را از دست بدهید
- از مسیر همیشگی خود خارج می شوید تا مجبور نباشید در ارتفاع قرار گیرید، حتی اگر این کار زندگی روزانه را برای شما دشوار کند
علائم روانی آکروفوبیا یا ترس از ارتفاعمی توانند موارد زیر باشند:
- تجربه ی حملات وحشت با دیدن ارتفاع زیاد یا فکر کردن در مورد اینکه باید به جای بلندی بروید
- داشتن ترس شدید از گیر افتادن در جایی بلند
- تجربه ی اضطراب و ترس بسیار شدید وقتی از پله ها بالا می روید، از پنجره به بیرون نگاه می کنید یا از روی یک پل در حال رانندگی هستید
- نگرانی شدید برای وارد شدن به جایی بلند در آینده
چه چیزی باعث این فوبیا می شود؟
گاه ترس از ارتفاع در واکنش به یک تجربه ی وحشتناک که در ارتفاع بوده است ایجاد می گردد، مانند:
- افتادن از یک جای بلند
- دیدن پرت شدن فردی دیگر از یک ارتفاع بلند
- داشتن حملات وحشت یا دیگر تجربیات منفی در جایی بلند
اما فوبیاها، از جمله آکروفوبیا، می توانند بدون علت شناخته شده ای نیز ایجاد شوند. در این موارد ژنتیک و فاکتورهای محیطی می توانند نقش داشته باشند.
برای مثال اگر فردی در خانواده شما دچار ترس از ارتفاع باشد احتمال بیشتری وجود دارد که شما نیز درگیر آن شوید. و یا شما به عنوان یک کودک با دیدن رفتار سرپرست خود این کار را یاد می گیرید.
یکی از نظریات در مورد علت ایجاد این ترس نظریه ی تکاملی است. این نظریه به نوعی توضیح می دهد که چرا شما دچار این ترس می شوید.
بر اساس این نظریه، فرایندهای انسانی خاص، از جمله درک ارتفاع، به مرور زمان با انتخابی طبیعی تطابق یافته اند. قرار گرفتن مقابل چیزی که از ان بزرگتر هستید در واقع احتمال خطر افتادن را کمتر می کند و احتمال زنده ماندن شما برای تولید مثل را افزایش خواهد داد.
فاکتورهای خطر
بزرگترین خطری که در بیشتر فوبیاها وجود دارد خطر محدود کردن زندگی و فعالیت هایتان برای اجتناب از قرار گرفتن در شرایط خطر است. با این وجود موضوع غیرعادی در مورد ترس از ارتفاع این است که حتی با فکر کردن به شرایط خطر و فاصله گرفتن از زمین ممکن است دچار حملات وحشت شوید.
این شرایط تا زمانی که کارهای عادی زندگی انجام شوند بی خطر است اما وحشت زیاد گاه باعث ایجاد حرکاتی پرخطر خواهد شد.
درمان آکروفوبیا در اولین فرصت ممکن اهمیت زیادی دارد، خصوصا اگر ارتفاعات بخشی منظم از زندگی روزانه ی شما هستند.
آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع چگونه تشخیص داده می شود؟
فوبیاها، از جمله آکروفوبیا، می توانند تنها توسط متخصص سلامت روان تشخیص داده شوند. شما می توانید از پزشکتان بخواهید شما را به روان درمان ارجاع دهد. آن ها با تشخیص درست می توانند به شما کمک کنند.
شاید پزشک از شما بخواهد چیزی که در زمان بودن در ارتفاع تجربه می کند را شرح دهید. به هرگونه علامت دیگری که با قرار گرفتن در ارتفاع و تجربه ی ترس در ذهن خود دارید دقت داشته باشید.
در کل آکروفوبیا تشخیص داده می شود اگر:
- به شدت از جاهای بلند اجتناب می کنید
- زمان زیادی را نگران ورد به جاهای بلند هستید
- با ترس و ضطراب شدید به ورود به ارتفاع واکنش نشان می دهید
- این علائم را برای بیش از شش ماه تجربه کرده اید
آکروفوبیا چگونه درمان می شود؟
فوبیاها همیشه نیاز به درمان ندارند. برای برخی افراد اجتناب از چیزی که باعث ترس می شود ساده بوده و تاثیر بزرگی روی فعالیت های روزانه شان نداشته است.
اما اگر متوجه شدید ترس های شما مانع از انجام کارهایی می شود که دوست دارید یا به ان نیاز دارید – مانند دیدن دوستی که در طبقه ی بالای یک ساختمان زندگی می کند – درمان می تواند به شما کمک کند.
-
قرار گرفتن در شرایط آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع
قرار گرفتن در شرایط مشابه یکی از موثرترین درمان ها برای فوبیاهای خاص است. در این نوع درمان شما با کمک یک فرد متخصص به تدریج در معرض چیزی قرار می گیرید که از ان می ترسید.
در مورد آکروفوبیا با نگاه کردن به تصاویری شروع می کنید که شی ای را از بالای یک ساختمان بلند به تصویر می کشند. ممکن است ویدئوهایی از افرادی را ببینید که از روی طناب هایی بالای ساختمان راه می روند، کوهنوردی می کنند و یا از نردبان هایی باریک بالا می روند.
در نهایت شما خودتن روی یک بالکن رفته یا از نردبان استفاده خواهید کرد. در این مرحله شما تکنیک های ریلکسیشن را نیز یاد گرفته اید تا به شما کمک کنند در این لحظات بر ترس خود غلبه یابید.
-
درمان رفتار شناختی
درمان رفتار شناختی اگر برای روش درمانی قبل اماده نباشید می تواند به شما کمک کند. در این نوع روش درمانی شما با یک فرد متخصص کار می کنید تا افکاری منفی که در مورد ارتفاع دارید را به چالش بکشید.
این درمان می تواند همچنان کمی شامل قرار گرفتن در ارتفاع باشد اما در کل با جلسات درمانی ایمنی برگزار خواهد شد.
-
داروها
داروی خاصی برای درمان فوبیاها ساخته نشده است.
با این وجود برخی داروها می توانند به کاهش عبائم وخشت و اضطراب آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع کمک کنند، از جمله:
- مسدودکننده های بتا: این داروها با حفظ فشار خون و ضربان قلب در سطی ثابت و کاهش علائم فیزیکی اضطراب به شما کمک خواهند کرد.
- بنزودیازپین: این داروها آرام بخش هستند. ان ها می توانند به کاهش علائم اضطراب کمک کنند اما اغلب برای زمانی کوتاه تجویز شده و یا برای مصرف گه گاه می باشند زیرا اعتیادآور هستند.
- دی سیکلوسرین: این دارو شاید بتواند فواید درمان قرار گرفتن در شرایط را بهبود بخشد. برای افرادی که با مشکلات مربوط به اضطراب زندگی می کنند دی سیکلوسرین به نظر می رسد به بهبود اثرات این روش درمانی کمک کند.
- واقعیت مجازی
در سال های اخیر برخی دانشمندان توجه خود را به سمت واقعیت مجازی به عنوان درمانی قوی برای فوبیاها معطوف کرده اند.
تجربه ی واقعیت مجازی چند بعدی می تواند شما را در شرایطی بی خطر در معرض چیزی قرار دهد که از ان می ترسید. استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری به شما این انتخاب را می دهد تا اگر حس کردید دچار ترس زیاد شده اید فورا آن را متوقف کنید.
در یک بررسی صورت گرفته تاثیر واقعیت مجازی روی صد نفر مبتلا به اکروفبیا مورد بررسی قرار گرفت. برخی از آن ها در طول جلسات واقعیت مجازی تنها کمی احساس ناراحتی داشتند و برای برخی دیگر این درمان موثر بود.
با وجودی که دانشمندان می گویند نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد اما در کل به این نتیجه رسیده اند که واقعیت مجازی به سادگی قابل دسترسی است زیرا می تواند ان را حتی در خانه انجام داد.
منابع:
درمان فوری افسردگی بدون دارو!
ارتباط تلفنی با برترین روانشناسان افسردگی
مشاوره روانشناسی با تعرفه دولتی
