اختلال شخصیتی پارانوئید
اختلال شخصیتی پارانوئید یا PPD نوعی از اختلال های شخصیتی غیرعادی است. یک اختلال شخصیتی غیرعادی یعنی رفتار فرد به نظر دیگران عجیب و غیرعادی می رسد. رفتار فرد مبتلا به اختلال پارانوئید نسبت به افراد دیگر با شک و سوءظن زیادی همراه است. آن ها نسبت به قصد دیگران شک داشته و باور دارند بقیه می خواهند به آن ها آسیب برسانند. نشانه های دیگر این اختلال عبارتند از مخالفت در اعتماد کردن به افراد دیگر، گارد گرفتن مقابل دیگران و یافتن جملات تهدیدی یا تحقیرآمیز در اغلب جمله های دیگران یا در اتفاقات اطراف. فرد مبتلا به اختلال شخصیتی پارانوئید به سرعت احساس عصبانیت کرده و نسبت به دیگران حس دشمنی دارد.
اختلال پارانوئید اغلب در اوایل جوانی آشکار می شود. این اختلال در مردان خود را بیشتر از زنان نشان می دهد.
درمان اختلال شخصیتی پارانوئید می تواند مشکل ساز باشد زیرا افراد مبتلا به این اختلال شک هایی قوی داشته و به دیگران اعتماد ندارند. یک متخصص سلامت روان باید اعتماد را در بیمار خود جلب کند. این اعتماد بیمار را قادر می سازد تا متخصص خود را پذیرفته و قبول کند که دچار این اختلال است.
علت اختلال شخصیتی پارانوئید چیست؟
علت اختلال پارانوئید ناشناخته است. با این وجود محققان بر این باورند که ترکیب فاکتورهای محیطی و بیولوژیکی می توانند باعث بروز اختلال شخصیتی پارانوئید شوند.
این اختلال بیشتر در خانواده هایی با سابقه ی شیزوفرنی یا اختلالات دلبستگی دیده می شود. بحران های دورن ابتدایی زندگی و کودکی نیز می توانند فاکتور موثری در این اختلال باشند.
علائم اختلال شخصیتی پارانوئید چه هستند؟
اغلب افراد مبتلا به اختلال شخصیتی پارانوئید قبول ندارند که رفتارشان غیرعادی است. شاید از نظر بیمار این اختلال، اعتماد نداشتن به دیگران چیزی خیلی عادی باشد. با این وجود اطرافیان این شخص باور دارند این عدم اطمینان بی دلیل بوده و حالت تهاجمی پیدا کرده است. کسی که دچار اختلال پارانوئید می باشد ممکن است رفتاری خصومت آمیز و خیره سرانه داشته باشد. او زبان نیش داری دارد، چیزی که محرکی برای واکنش تهاجمی از جانب دیگران می شود، و این می تواند شک اولیه ی او را بیشتر کند.
فردی که مبتلا به اختلال پارانوئید است شاید مشکلات دیگری نیز داشته باشد که این اختلال را تشدید می کنند. برای مثال افسردگی و اضطراب می توانند روی وضعیت روحی این فرد اثر بگذارند. تغییرات خلقی می توانند داشتن افکار پارانوئید و حس تنهایی را در بیمار پارانوئید بیشتر کنند.
علائم دیگر عبارتند از:
- به صداقت دیگران شک دارد.
- حالت دفاعی و تهاجمی دارد.
- فردی منزوی و گوشه گیر است.
- نمی تواند مشکلات خود را ببیند.
- نمی تواند جایی آرامش داشته باشد.
- نسبت به انتقاد حساسیت زیادی دارد.
- به سرعت عصبانی و پرخاشگر می شود.
- برای کار کردن در کنار دیگران مشکل دارد.
- شخصیتی تهاجمی، لجباز و استدلالی دارد.
- اهل بخشش نیست و مقابل همه گارد می گیرد.
- از حرف های بقیه یا نگاه دیگران پیام های پنهانی را برداشت می کند.
- باور دارد که دیگران نیت هایی پنهان داشته یا می خواهند به او آسیب بزنند.
- نمی تواند نقش خود در مشکلات یا اختلافات را ببیند و باور دارد همیشه حق با اوست.
- در روابط با دیگران اغلب سرد و غیرصمیمی است و شاید در رابطه فردی حسود و کنترل کننده باشد.
- مخالف اعتماد به دیگران یا بروز اطلاعات شخصی است زیرا می ترسد این اطلاعات علیه او استفاده شوند.
- به صداقت و تعهد افراد دیگر تردید دارد، او باور دارد دیگران از او استفاده کرده یا می خواهند فریبش دهند.
- بدون دلیل شک های مکرری به افراد دیگر دارد، همسر یا کسی که دوستش دارد برای او غیرقابل اعتماد هستند.
- نسبت به خصوصیات شخصی خودش که برای دیگران آشکار نیست حالت تهاجمی دارد. اغلب در مقابل این سوالات با عصبانیت واکنش نشان داده و به سرعت می خواهد انتقام بگیرد.
برخی از علائم اختلال شخصیتی پارانوئید می توانند شبیه به علائم اختلالات دیگر باشند. شیزوفرنی و اختلال شخصیتی مرزی دو اختلالی هستند که علائمی شبیه به اختلال پارانوئید دارند. تشخیص دقیق این اختلالات می تواند کار دشواری باشد.
تشخیص اختلال شخصیتی پارانوئید چگونه است؟
اگر علائم فیزیکی وجود داشته باشند پزشک شروع به ارزیابی وضعیت بیمار با بررسی کامل سابقه ی سلامت فیزیکی و روانی کرده و اگر به نتیجه ای نرسید یک تست فیزیکی انجام می دهد. اگرچه آرمایشی برای تشخیص اختلال شخصیتی پارانوئید وجود ندارد اما شاید پزشک از تست های تشخیصی مختلف برای بررسی بیماری های فیزیکی که می توانند این علائم را همراه داشته باشند استفاده کند.
اگر پزشک دلیلی فیزیکی برای مشکل فرد پیدا نکرد شاید او را به روان شناس یا مشاوران متخصص ارجاع دهد تا بیماری را تشخیص داده و درمان کنند. روان شناسان فرم مصاحبه و ابزارهای ارزیابی اماده ای دارند که برای بررسی اختلال شخصیتی افراد طراحی شده است.
اختلال شخصیتی پارانوئید چگونه درمان می شود؟
اغلب بیماران مبتلا به این اختلال خودشان به دنبال درمان نمی روند زیرا فکر نمی کنند مشکلی داشته باشند. وقتی روند درمان شروع شد روان درمانی برای درمان اختلال پارانوئید استفاده می گردد. درمان روی افزایش مهارت های تطابقی کلی و بهبود تعاملات اجتماعی، ارتباطات و افزایش عزت نفس فرد تمرکز دارد.
از آنجایی که اعتماد فاکتور مهمی در روان درمانی است، درمان مشکل خواهد بود زیرا بیماران این اختلال به دیگران اطمینان ندارند. در نتیجه بسیاری از بیماران اختلال شخصیتی پارانوئید روند درمان را ادامه نمی دهند.
اغلب در درمان اختلال پارانوئید زیاد روی دارو تمرکز نمی شود. با این وجود داروهایی مانند داروهای ضداضطراب یا ضد افسردگی در صورت حاد بودن علائم و یا اگر فرد از مشکلات روانی دیگری مثل افسردگی یا اضطراب نیز رنج ببرد تجویز خواهند شد.
چه مشکلات دیگری با اختلال شخصیتی پارانوئید همراه است؟
فکرها و رفتارهایی که همراه با اختلال پارانوئید هستند می توانند با توانایی فرد برای حفظ روابط و عملکرد درست در موقعیت های اجتماعی یا محیط کار تداخل داشته باشند. در بسیاری از موارد افراد مبتلا به اختلال پارانوئید درگیر دعواهای قانونی یا شکایت از افراد دیگر یا شرکت ها می شوند زیرا فکر می کنند از آن ها سوءاستفاده شده است.
آیا پارانوئید قابل پیشگیری است؟
با وجودی که امکان پیشگیری از اختلال شخصیتی پارانوئید وجود ندارد اما گاهی درمان به فردی که مستعد این شرایط است اجازه می دهد راه های موثرتر دیگری برای برخورد با اینگونه شرایط یاد بگیرد.
منابع:
توجه: مطالب بخش وبلاگ سایت همکده تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی داشته و توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به مشاور روانشناسی یا روانپزشک جهت تشخیص و درمان دانست.