تنوع عصبی در کودکان چیست؟

آیا تا به حال فکر کرده‌اید چرا برخی کودکان رفتارها، احساسات یا شیوه یادگیری متفاوتی دارند؟ این تفاوت‌ها تنها یک چالش نیستند، بلکه بخشی از واقعیتی به نام تنوع عصبی هستند.

در روان‌شناسی، مفاهیم بسیاری وجود دارند که شاید برخی از آن‌ها آشنا و برخی تازه باشند. یکی از مباحث مهم دنیای امروز، مسائل روانی و عصبی است. هر فرد ممکن است در طول زندگی خود هیجاناتی مانند عصبانیت را تجربه کند و کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. اما وقتی صحبت از تنوع عصبی می‌شود، منظور ما الگوهای طبیعی و گوناگون عملکرد مغز در کودکان است که می‌تواند بر رفتار، یادگیری و ارتباط آن‌ها اثر بگذارد.

اگر می‌خواهید با این موضوع عمیق‌تر آشنا شوید و بهترین مسیر را برای رشد فرزندتان انتخاب کنید، همین حالا برای رزرو مشاوره آنلاین در همکده اقدام کنید و قدمی مؤثر در حمایت از آینده او بردارید.

تنوع عصبی در کودکان چیست؟

تنوع عصبی یا نورودایورسیتی مفهومی است که به تفاوت‌های طبیعی در عملکرد مغز و شیوه پردازش اطلاعات در افراد اشاره دارد. این دیدگاه بر این اصل استوار است که شرایطی مانند اوتیسم، اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی (ADHD)، ناتوانی‌های یادگیری یا حتی سبک‌های متفاوت تفکر، بخشی از تنوع طبیعی انسان‌ها هستند و نباید صرفاً به‌عنوان “اختلال” یا “نقص” در نظر گرفته شوند.

وقتی از اوتیسم و نورودایورسیتی یا تنوع عصبی صحبت می‌کنیم، منظور این است که کودکان اوتیستیک یا دارای سایر شرایط عصبی رشدی، فقط مسیر متفاوتی برای درک و تعامل با جهان دارند.

درک این مفهوم به والدین، معلمان و جامعه کمک می‌کند تا به جای تمرکز بر نقاط ضعف، توانایی‌ها و استعدادهای کودکان را تقویت کنند. پذیرش تنوع عصبی به کودکان این امکان را می‌دهد که در محیطی بدون قضاوت و تبعیض رشد کنند و عزت‌نفس بالاتری داشته باشند.

حمایت آموزشی، درمانی و اجتماعی متناسب با نیازهای هر کودک می‌تواند به شکوفایی ظرفیت‌های واقعی آن‌ها منجر شود. بنابراین، نگاه به تنوع عصبی نه تنها باعث درک بهتر کودکان می‌شود، بلکه گامی مهم در جهت ایجاد جامعه‌ای فراگیر و عادلانه‌تر است.

تاریخچه تنوع عصبی

همانطور که اوتیسم بیشتر شناخته شده است، تلاش شده است تا آن را به عنوان یک بیماری تلقی نکنند. بلکه روشی متفاوت برای عملکرد مغز برخی افراد در نظر گرفته شود. مفهوم تنوع عصبی در طول مبارزه برای آگاهی و حقوق اوتیسم معرفی شد. یک جامعه شناس به نام جودی سینگر (که مبتلا به اوتیسم است) این اصطلاح را در سال 1997 ابداع کرد.

اگر چه ایده تنوع عصبی و نگاه کردن به مغزها به طور طبیعی متفاوت به جای ناقص در اشاره به افراد در طیف اوتیسم ابداع شد. اما از آن زمان به روش های دیگری که مغز می تواند عملکرد متفاوتی داشته باشد، مانند افراد مبتلا به ADHD و نارساخوانی، ابداع شد.

اختلالات عصبی رشدی چیست؟

اختلالات عصبی رشدی گروهی از شرایط هستند که در مراحل اولیه رشد مغز و سیستم عصبی به وجود می‌آیند و بر نحوه یادگیری، رفتار، ارتباط و حرکت فرد تأثیر می‌گذارند. این اختلالات معمولاً در کودکی بروز کرده و می‌توانند تا بزرگسالی ادامه داشته باشند. علت آن‌ها ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و زیستی است که بر رشد طبیعی مغز اثر می‌گذارند. از مهم‌ترین انواع این اختلالات می‌توان به اوتیسم، اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی (ADHD)، ناتوانی‌های یادگیری، اختلالات ارتباطی و زبان، و فلج مغزی اشاره کرد.

شدت این اختلالات از خفیف تا شدید متفاوت است و می‌تواند توانایی‌های فرد در مدرسه، کار و روابط اجتماعی را تحت‌تأثیر قرار دهد. تشخیص زودهنگام و مداخلات درمانی مانند کاردرمانی، گفتاردرمانی، مشاوره و آموزش ویژه نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا دارد. آگاهی خانواده و جامعه نسبت به این شرایط می‌تواند از برچسب‌زنی و تبعیض جلوگیری کرده و حمایت بیشتری فراهم آورد.

دو سویه تنوع عصبی در افراد

دانستن در مورد تمام روش‌های متفاوتی که مغز می‌تواند کار کند، مفید است. در زیر چتر تنوع عصبی، افراد در یکی از دو زیرمجموعه قرار می‌گیرند: نوروتایپیک یا نورواگرا.

چه افرادی تنوع عصبی دارند؟

• افرادی که پردازش و عملکرد مغز استاندارد ندارند
• افراد نوروتایپیک اغلب نمی دانند که نوروتیپیک هستند
• به عنوان “افراد به ظاهر عادی” دیده می شود

نورودیورجنت

افرادی که عملکرد و پردازش مغزشان از آن چه “معمولی” در نظر گرفته می شود منحرف می شود. معمولاً به افراد عصبی واگرا گفته می شود که عملکرد مغز آن ها متفاوت است. این رفتار “غیر طبیعی” دیده می شود.

کلمه نوروتیپیک افرادی را توصیف می کند که دارای رفتارها و پردازش های مغزی استاندارد یا معمولی هستند. افراد نوروتیپیک قبلاً “عادی” در نظر گرفته می شدند و افرادی که نوروتیپیک نبودند به گونه ای رفتار می کردند که گویی دارای اختلالاتی هستند.

قاب بندی نوروتیپیک به عنوان “عادی” بسیار شبیه به ایده هترونورماتیویته است. تصور این است که مستقیم و

درست بودن رفتار راه پیش فرض و منظمی برای افراد است. این که هر جنسیت یا هویت جنسیتی غیر طبیعی و مشکل ساز است، مهم است.

ریشه‌های هویتی عصبی بودن

عصبی بودن هویتی است که ریشه در عدم نیاز به فکر کردن به نحوه عملکرد مغز یا نحوه تجلی آن در رفتارهای شما دارد، زیرا شما به گونه ای عمل می کنید که بسیاری از افراد دیگر نیز انجام می دهند. در نتیجه، بسیاری از افراد عصبی اغلب متوجه نمی شوند که نوروتیپیک هستند.

ممکن است هرگز بیماری هایی مانند اوتیسم یا OCD را تجربه نکرده باشید.  رشد فکری و شناختی را در دوران رشد تجربه کرده اید که در هنجار سن شما در نظر گرفته شده است، به احتمال زیاد شما نوروتیپیک هستید.

نورودیورجنت و تنوع عصبی

بر خلاف افراد عصبی، معمولاً به افراد واگرای عصبی آگاه می شود که مغز آن ها متفاوت عمل می کند. یک فرد واگرای عصبی یک یا چند روش دارد که مغز آن ها خارج از روش “معمولی” عمل می کند. به عنوان مثال، افراد واگرای عصبی ممکن است مبتلا به اوتیسم، ADHD، OCD، دیسپراکسی، نارساخوانی، دیسکالکلیا یا تورت تشخیص داده شوند. زمانی این شرایط به عنوان مشکلاتی تلقی می شد که باید رفع شوند. با این حال، با درک تنوع عصبی، اکنون راه بهتر و مناسب تری برای مدیریت آن ها داریم.

حمایت از تنوع عصبی به جای تلاش برای اصلاح آن ها و تبدیل آن ها به فرآیند های آرامش بخش یا در آغوش گرفتن و تجلیل از مغزهای واگرا متمرکز است. به نوبه خود، کار حمایت از روش‌های جایگزین مدیریت اوتیسم (به جای تحلیل رفتاری کاربردی (ABA) که به دنبال این است که افراد مبتلا به اوتیسم رفتاری مشابه با افراد عصبی داشته باشند) افزایش یافته است.

همچنین توجه به این نکته مهم است که در حالی که افراد عصبی دارای مغزهایی هستند که متفاوت از اکثر مردم کار می کند. اکنون درک بسیار بیشتری وجود دارد که این تفاوت ها می توانند مفید باشند. ویژگی‌هایی که واگرایی عصبی ایجاد می‌کند بسیار متنوع است. این می‌تواند شامل همه چیز از درک بالا گرفته تا توانایی‌های قوی با سیستم‌های رایانه‌ای تا خلاقیت بیشتر باشد.

تأثیر درک تنوع عصبی بر کودکان و افراد مختلف

این ها فقط  افراد واگرای عصبی نیستند که از درک جامعه از تنوع عصبی سود می برند. درک تنوع عصبی به ما این امکان را می دهد که به یکدیگر نگاه کنیم و از روش های متفاوت عملکرد خود قدردانی کنیم. به جای این که فکر کنیم روش‌های «درست» و «نادرست» عملکرد وجود دارد، می‌توانیم همه این تفاوت‌ها را بپذیریم.

آینده تنوع عصبی

اگر چه ایده تنوع عصبی بیش از دو دهه پیش توسط یک فرد اوتیستیک مطرح شد، اما هنوز هم در حال افزایش است. از آن جایی که این ایده برای بسیاری از افراد ایده جدیدی است، ما می توانیم تنوع عصبی را بیشتر درک کنیم. در حال حاضر، بیشتر می توانیم رفتارهای خود را در آینده تغییر دهیم.

دفاع و طرفداری از تنوع عصبی

بزرگ‌ ترین راه درک تنوع عصبی شکل‌دهی به حمایت از جمعیت‌های متنوع عصبی است. این را می‌توان با دور شدن از ABA دید. این فرایند به جای پذیرش روش‌هایی برای کار با تفاوت‌ها، به دنبال «درمان» اوتیسم با اصلاح رفتارهای کودکان مبتلا به اوتیسم است. مغزهایی که اوتیسم به آن ها منجر می شود خطرناک است. بسیاری ABA را نوعی سوء استفاده می دانند. در واقع، وبسایت هایی وجود دارند که موضوع تنوع عصبی و دفاع از آن را بررسی می کنند. این افراد به دنبال درک این موضوع هستند که چرا باید از ABA اجتناب شود. یا این که چه روش‌های بهتری برای کودکان مبتلا به اوتیسم در دسترس است.

درک تنوع عصبی منجر به ایجاد یک شبکه کامل از رهبران و مربیان تنوع عصبی شده است. این ها به دنبال کمک به مردم برای درک نحوه پذیرش و کار با افراد عصبی، به جای تلاش برای اصلاح آن ها هستند.

آموزش و اشتغال

پیشرفت درمان‌های جایگزین به جای ABA برای کودکان مبتلا به اوتیسم، نمونه‌ای قوی از حمایت و روایت در حال تغییر در مورد نحوه آموزش افراد واگرای عصبی است. آگاهی داشته باشید که تنوع عصبی می‌تواند به مهارت‌های خاص قدرتمند منجر شود. این می تواند منجر به تغییر شود که در آن افراد عصبی واگرا بیشتر به دنبال شغل هستند. به عنوان مثال، هاروارد بیزینس ریویو از کارفرمایان درخواست کرد تا افراد عصبی بیشتری را استخدام کنند و آن را یک مزیت رقابتی نامید.

تغییر اجتماعی و تنوع عصبی

انگ و سختی هایی که افراد عصبی با آن مواجه هستند هنوز از جامعه ما محو نشده است. با این حال، درک فرهنگی از تنوع عصبی به ما کمک می‌کند. این کار باعث می شود تا چارچوبی را برای تغییر نحوه تفکرمان در مورد موضوع و نحوه رفتارمان با افراد دارای واگرای عصبی فراهم کنیم.

فقط چند دهه پیش، دانش‌آموزان چپ‌دست مجبور شدند با دست راست‌شان بنویسند، که تأثیرات طولانی‌مدتی داشت. این ایده اکنون احمقانه است. زیرا ما بسیار عادت کرده‌ایم که به کودکان اجازه دهیم با هر دستی که می‌آیند نوشتن را یاد بگیرند. به طور طبیعی برای آن ها حالا چپ دستی یک تفاوت محسوب می شود نه یک اختلال.

تشخیص تنوع عصبی در کودکان با مشاورین حرفه‌ای همکده

هر کودک دنیای منحصر‌به‌فردی دارد و درک تفاوت‌های او می‌تواند مسیر آینده‌اش را تغییر دهد. گاهی نشانه‌هایی مانند مشکلات تمرکز، چالش در ارتباط یا الگوهای رفتاری خاص، می‌تواند نشان‌دهنده تنوع عصبی باشد. تشخیص درست و به‌موقع این شرایط اهمیت زیادی دارد، زیرا می‌تواند زمینه‌ساز برنامه‌ریزی بهتر برای آموزش، درمان و رشد کودک شود. در چنین شرایطی همراهی یک مشاور متخصص ضروری است تا والدین سردرگم نمانند و بتوانند بهترین تصمیم‌ها را بگیرند.

در همکده، مشاورین حرفه‌ای با تجربه و دانش تخصصی در حوزه کودکان، آماده‌اند تا شما را در مسیر شناسایی و درک این تفاوت‌ها یاری کنند. با مشاوره تخصصی، می‌توانید نقاط قوت فرزندتان را کشف کرده و برای چالش‌ها راهکارهای عملی بیابید. همین امروز قدمی مؤثر برای آینده روشن فرزندتان بردارید. برای دریافت مشاوره آنلاین یا حضوری، با مشاورین همکده در تماس باشید و فرصتی تازه برای رشد و شکوفایی کودک خود فراهم کنید.

سخن پایانی 

تنوع عصبی در کودکان یادآور این حقیقت است که هر مغز شیوه‌ای خاص برای یادگیری، احساس و ارتباط دارد. پذیرش این تفاوت‌ها به‌جای قضاوت، مسیر رشد سالم‌تر و جامعه‌ای فراگیرتر را فراهم می‌کند. با آگاهی، حمایت و مشاوره تخصصی می‌توانیم فرصت‌های برابر برای شکوفایی همه کودکان ایجاد کنیم.