چرا اغلب افراد جذب کسانی می‌شوند که پیش‌تر انتخاب شده‌اند و در یک رابطه عاطفی قرار دارند؟ این کشش تنها یک اتفاق روانی ساده نیست؛ روانشناسان همکده آن را الگوگیری در انتخاب جفت می‌نامند؛ پدیده‌ای که نشان می‌دهد که ذهن انسان ناخودآگاه ارزش و جذابیت کسانی را بالاتر می‌برد که توسط دیگران تأیید شده‌اند. حتی در گونه‌های حیوانی نیز این رفتار مشاهده شده و ریشه‌ای تکاملی دارد.
داشتن یک رابطه، گویی مهر تأییدی بر ارزش فرد می‌زند. ذهن ما این انتخاب را نوعی نشانه اجتماعی می‌بیند و همین باعث می‌شود که فرد در نگاه دیگران پررنگ‌تر و وسوسه‌انگیزتر جلوه کند. این پدیده فراتر از کنجکاوی یا حس رقابت است. در واقع مغز انسان به صورت خودکار نسبت به ارزش اجتماعی و «تأیید شده بودن» واکنش نشان می‌دهد و همین باعث کشش ناخودآگاه نسبت به او می‌شود.
با این حال جذابیت چنین افرادی همیشه بازتاب شخصیت واقعی آن‌ها نیست. هیجان ممنوعه، حس دست نیافتنی بودن و انگیزه‌های پنهان مانند رقابت و تمایل به برتری، این کشش را تقویت می‌کنند؛ بنابراین بسیاری از روابط شکل گرفته بر اساس این گرایش ناپایدار بوده و نشان می‌دهند که جذابیت ظاهری و تأیید اجتماعی لزوماً با عمق و صداقت رابطه همخوانی ندارد.
پیشنهاد مطالعه بیشتر: چرا زن ها رابطه سمی رو ترک نمیکنن؟
دلایل جذب شدن به افراد دارای شریک عاطفی
جذب شدن به کسانی که در یک رابطه عاطفی قرار دارند، پدیده‌ای است که ذهن انسان را به شکلی غیرمنتظره و ناخودآگاه تحت تأثیر قرار می‌دهد. این گرایش فراتر از جذابیت ظاهری است و نشان‌دهنده سازوکارهای پیچیده جامعه‌شناسی انسان بوده که به انتخاب‌های دیگران واکنش نشان می‌دهد.
روانشناسان همکده این پدیده را الگوگیری در انتخاب جفت می‌نامند و دلایل متعددی را برای آن بیان کرده‌اند که به شرح زیر هستند:
- تأیید اجتماعی و ارزش افزایش یافته: فردی که در رابطه است، به طور ناخودآگاه اعتبار و ارزش اجتماعی بیشتری پیدا می‌کند. ذهن انسان این انتخاب قبلی را به عنوان نشانه‌ای از جذابیت و قابلیت اعتماد فرد تلقی کرده و همین باعث می‌شود که او در نگاه دیگران جذاب‌تر دیده شود.
- اثر دست نیافتنی بودن: حضور یک شریک عاطفی، حس محدودیت و غیرقابل دسترسی بودن را ایجاد می‌کند. انسان‌ها به طور طبیعی به آنچه دشوارتر به دست می‌آید، کشش بیشتری نشان می‌دهند و این حس دست‌نیافتنی بودن، جذابیت فرد را افزایش می‌دهد.
- ریشه‌های تکاملی: در بسیاری از گونه‌های حیوانی نیز مشاهده شده که تمایل به انتخاب فردی که پیش‌تر موفق بوده، شانس بقای نسل را افزایش می‌دهد. این رفتار در انسان‌ها نیز به شکل ناخودآگاه بازتاب یافته و ذهن ما را به سمت افرادی هدایت می‌کند که قبلاً انتخاب موفقی داشته‌اند.
- جاذبه ناشی از موفقیت و تأیید دیگران: فردی که توسط دیگری انتخاب شده است، ناخودآگاه نشانه‌ای از توانایی در برقراری رابطه و مهارت‌های اجتماعی قوی را به دیگران منتقل می‌کند. این تأیید اجتماعی باعث می‌شود که او جذاب‌تر و مطلوب‌تر به نظر برسد.
- انگیزه‌های روانی پنهان: عواملی همچون میل به رقابت، حسادت یا تمایل به برتری می‌توانند گرایش به افراد دارای شریک عاطفی را تقویت کنند. اغلب این کشش بر پایه هیجان و جذابیت «ممنوعه بودن» شکل می‌گیرد و لزوماً منعکس‌کننده شناخت عمیق از فرد نیست.
- اثر جذابیت ناشی از رابطه موجود: مغز انسان به صورت خودکار نسبت به کسانی که تأیید اجتماعی دارند، واکنش پاداش نشان می‌دهد. این واکنش باعث می‌شود که حضور چنین افرادی پررنگ‌تر و جذاب‌تر احساس شود، حتی اگر در نگاه اول ویژگی خاصی نداشته باشند.
پیامدهای منفی دزدیدن شریک عاطفی
دزدیدن شریک عاطفی، علاوه بر تأثیر بر رابطه اصلی، پیامدهای روانی و اجتماعی قابل توجهی هم برای تمام افراد درگیر دارد. این رفتار می‌تواند تبعات بلندمدت و کوتاه‌مدتی به همراه داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- آسیب به اعتماد و اعتبار فرد: فردی که شریک دیگران را دزدیده، ممکن است که در نگاه دیگران و جامعه، فردی غیرقابل اعتماد و بی‌اخلاق تلقی شود. این امر می‌تواند بر روابط اجتماعی، حرفه‌ای و حتی دوستانه او تأثیر منفی بگذارد.
- احساس گناه و فشار روانی: بسیاری از افرادی که وارد چنین روابطی می‌شوند، به دلیل نقض مرزهای اخلاقی و آسیب رساندن به دیگران، احساس گناه و اضطراب شدیدی تجربه می‌کنند. این فشار روانی می‌تواند به افسردگی و کاهش سلامت ذهنی فرد منجر شود.
- ناپایداری رابطه جدید: روابط شکل‌گرفته بر اساس دزدیدن شریک، اغلب بی‌ثبات هستند و پایدار نمی‌مانند. فقدان پایه‌های اعتماد و آغاز رابطه از مسیر منفی، باعث بروز تعارض و جدایی سریع‌تر می‌شود.
- تشدید حسادت و رقابت: دزدیدن شریک عاطفی معمولاً باعث ایجاد تنش‌های شدید، حسادت و رقابت میان طرفین می‌شود. این شرایط استرس‌زا می‌تواند سلامت روانی هر دو طرف را تهدید کند.
- تأثیر منفی بر رابطه اصلی فرد دزدیده شده: رابطه‌ای که قربانی دزدیدن شریک عاطفی می‌شود، معمولاً با بی‌اعتمادی، شکست و آسیب عاطفی روبه‌رو خواهد شد. این موضوع می‌تواند به احساس تنهایی و کاهش رضایت از زندگی عاطفی منجر شود.
- پیامدهای اجتماعی و فرهنگی: در بسیاری از جوامع، دزدیدن شریک عاطفی رفتار ناپسندی تلقی شده و می‌تواند باعث قضاوت منفی اطرافیان، فشار اجتماعی و حتی طرد شدن فرد از جمع‌های اجتماعی شود.
