اختلال بیش فعالی دقیقا چه معنایی دارد؟
اختلال بیش فعالی دقیقا چه معنایی دارد؟
عادی است که کودک شما گاهی تکالیف خود را فراموش کند، در زمان کلاس به رویاهای خود فرو برود، بدون فکر کردن کاری بکند یا کلا فراموش کند پای میز شام است. اما عدم توجه، نداشتن کنترل روی رفتار و فعالیت زیاد از علائم دیگر کم توجهی-بیش فعالی (ADHD) هستند که گاهی آن را اختلال نداشتن توجه یا ADD نیز می نامند.
اختلال کم توجهی- بیش فعالی یک اختلال متداول در رشد دستگاه عصبی است که اغلب در سنین کم در کودکی آشکار می شود. ADHD باعث می شود کودکان واکنش های بی اختیار زیادی داشته باشند، واکنش هایی که شامل همه چیز است از حرکات گرفته تا صحبت کردن و یا توجه نمودن. همه ی ما می دانیم این کودکان نمی توانند بنشینند، هرگز به نظر نمی رسد به حرف های شما گوش دهند، دستوراتی که می گویید را هرچند واضح اجرا نمی کنند یا در زمان نادرست لغات نامناسبی را به زبان می اورند. گاهی این کودکان را دردساز لغب می دهیم یا از آن ها برای تنبل بودن و بی قانونی انتقاد می کنیم. اما این ها دچار اختلال و بیماری هستند.
آیا رفتار کودک من عادی است یا اختلال بیش فعالی می باشد؟
تشخیص تفاوت بین رفتارهای عادی کودکان و اختلال بیش فعالی گاه کاری دشوار است. اگر تنها متوجه چند نشانه شدید و یا علائم تنها در شرایطی خاص آشکار می شوند شاید مشکل اختلال بیش فعالی نباشد. از طرف دیگر اگر کودک شما چند مورد از علائم اختلال بیش فعالی را از خود نشان می دهد و این علائم همیشه برقرار هستند در خانه، مدرسه و در زمان بازی وقت آن رسیده تا شرایط را دقیق تر بررسی کنید.
زندگی با کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی خسته کننده و سخت خواهد بود اما به عنوان پدر و مادر کارهای زیادی هستند که می توانید برای کمک به کترل علائم، غلبه بر چالش های روزانه و برگرداندن ارامش به زندگی خود انجام دهید.
باورهای نادرست و حقایق در مورد اختلال بیش فعالی
- باور غلط: تمام کودکان مبتلا به این اختلال بیش فعال هستند.
حقیقت: برخی کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی- بیش فعالی فعالیت زیاد دارند اما بسیاری دیگر تنها دچار مشکلات در توجه می باشند. کودکان مبتلا به این اختلال که توجه کم و فعالیت زیاد ندارند ممکن است بی انگیزه و بی توجه به حقایق باشند.
- باور غلط: کودکان مبتلا به این اختلال هیچ گاه نمی توانند به چیزی توجه کنند.
حقیقت: کودکان دچار اختلال کم توجهی- بیش فعالی اغلب می توانند روی فعالیت هایی که از آن لذت می برند تمرکز داشته باشند. اما وقتی کار پیش رو برایشان کسالت آور یا تکراری باشد هرچه که تلاش کنند بازهم در حفظ تمرکز خود مشکل خواهند داشت.
- باور غلط: داروها بهترین درمان برای اختلال کم توجهی- بیش فعالی هستند.
حقیقت: داروها اغلب برای اختلال کمبود توجه تجویز می شوند اما شاید این بهترین گزینه ی درمانی برای کودک شما نباشد. درمان های موثر دیگر برای این اختلال عبارتند از اموزش، رفتار درمانی، حمایت در خانه و مدرسه، ورزش و تغذیه ی مناسب.
- باور غلط: کودکان مبتلا به اختلال ADHD اگر بخواهند می توانند رفتار بهتری داشته باشند
حقیقت: این کودکان بیشترین تلاش خود را می کنند تا خوب باشند اماهنوز نمی توانند یکجا بنشینند، ساکت باشند یا به چیزی دقت کنند. این کودکان شاید سرکش باشند اما به این معنا نیست که کارشان را از روی عمد انجام می دهند.
- باور غلط: این کودکان در نهایت بزرگ شده و مشکل آن ها حل می شود
حقیقت: ADHD اغلب در سنین بزرگسالی نیز ادامه خواهد داشت بنابراین منتظر نمانید تا کوک شما با بزرگتر شدن مشکلش حل شود. درمان می تواند به او کمک کند تا علائم را مدیریت کرده و به حداقل برساند.
اختلال کم توجهی- بیش فعالی شبیه به چیست؟
اغلب افراد وقتی که به اختلال کم توجهی- بیش فعالی فکر می کنند کودکی را در ذهن دارند که مدام در حال حرکت کردن است، از در و دیوار بالا می رود و همه ی اطرافیان خود را اذیت می کند. اما حقیقت کمی پیچیده تر است.
از نظر شما کدام یک از این کودکان دچار اختلال کم توجهی- بیش فعالی است؟
- پسر فعالی که بی وقفه حرف می زند و نمی تواند جایی بنشیند.
- کودکی که بیش فعال و شلوغ است اما می تواند تمرکز کافی داشته باشد.
- کودکی که فعالیت زیاد و توجه کم دارد، و رفتارهایی مخرب و بدون کنترل از خود نشان می دهد
مسلما پاسخ صحیح شما مورد سوم است. علائم و نشانه های کودکی که دچار اختلال کم توجهی- بیش فعالی است به این بستگی دارد که کدام نشانه ها و خصوصیات در او غالب هستند.
کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است:
- توجه کافی نداشته اما فعالیت زیاد نیز نداشته باشند
- فعالیت زیاد و رفتارهای نادرست نشان دهند اما بتوانند روی چیزی تمرکز کنند
- توجه کافی ندارند، بیش فعال هستند و رفتارهای آسیب رسان و بی اختیار از خود نشان می دهند
کودکانی که تنها علائم بی توجهی این اختلال را دارند اغلب نادیده گرفته می شوند زیرا رفتارهای مخربی از خود نشان نمی دهند. با این وجود علائم بی توجهی عواقبی را با خود همراه خواهد داشت: تنبیه شدن توسط والدین و معلمان به خاطر رعایت نکردن قوانین، عدم کارکرد مناسب در مدرسه، یا درگیری با کودکان دیگر به خاطر رعایت نکردن قوانین در بازی.
اختلال کم توجهی- بیش فعالی در سنین مختلف
از انجایی که اغلب از کودکان کم سن انتظار می رود به سادگی حواسشان پرت شده یا فعالیت زیادی داشته باشند این رفتارهای مخرب و خطرناک است که اغلب برای سنین قبل از دبستان اختلال را مشخص می کند، مانند بالا رفتن از جاهای خطرناک یا توهین کردن و بی احترامی. در سنین چهار یا پنج سال، اغلب کودکان یاد گرفته اند چطور به دیگران توجه کنند، وقتی لازم است جایی ساکت بنشینند و هرچیزی که به فکرشان می رسد را به زبان نیاورند. بنابراین در سنی که کودک تقریبا به زمان مدرسه رفتن می رسد کسانی که دچار اختلال کم توجهی- بیش فعالی هستند این سه رفتار را از خود نشان می دهند: فعالیت زیاد، رفتارهای بدون کنترل و عدم توجه.
نشانه های عدم توجه و علائم اختلال کم توجهی- بیش فعالی
نمی توان گفت تمامی کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی- بیش فعالی نمی توانند به چیزی دقت کنند: وقتی آن ها کارهایی را انجام می دهند که از آن لذت می برند یا در مورد موضوعات مورد علاقه ی خود می شنوند هیچ مشکلی با تمرکز کردن و ماندن روی کار ندارند. اما وقتی کار برای ان ها کسل کننده یا تکراری باشد به سرعت حواسشان پرت می شود.
ماندن در موضوع فعلی اغلب مشکلی متداول است. کودکان ADHD مرتبا از یک کار به سراغ کار دیگر می روند بدون اینکه هیچ یک را کامل کرده باشند. برنامه ریزی برای کارهای مدرسه و زمان های دیگر برای ان ها سخت تر از کودکان دیگر است. کودکان بیش فعال اگر چیزی اطرافشان باشد به سختی قادر به حفظ تمرکز خود خواهند بود. آن ها اغلب برای متمرکز ماندن نیاز به محیطی ساکت و آرام دارند.
علائم عدم توجه در کودکان عبارت است از:
- مشکل در تمرکز داشتن. آن ها به راحتی حواسشان پرت شده یا قبل از کامل کردن کاری حوصله شان از آن سر می رود.
- به نظر می رسد وقتی حرف می زنید به شما گوش نمی دهند
- برای به یاد داشتن چیزها و دنبال کردن دستورالعمل ها مشکل دارند. به جزئیات توجه نداشته یا اشتباهاتی از روی بی دقتی دارند
- برای برنامه ریزی، دنبال کردن برنامه و تمام کردن پروژه ها مشکل دارند
- مرتبا تکالیف خود را فراموش کرده یا یا کتاب ها، اسباب بازی یا دیگر وسایلشان را فراموش یا گم می کنند
نشانه های بیش فعالی در اختلال کم توجهی-بیش فعالی
واضح ترین نشانه از اختلال کم توجهی- بیش فعالی داشتن فعالیت بسیار زیاد است. با وجودی که اغلب کودکان تقریبا فعال هستند اما کودکانی که علائم اختلال کم توجهی- بیش فعالی را دارند دائما در حال حرکت کردن می باشند. آن ها شاید سعی می کنند در یک زمان چند کار را باهم انجام دهند و این اغلب برایشان خیلی سخت است، مثلا با پایشان به زمین ضربه می زنند، زانوهایشان را می لرزانند و همزمان با انگشتان دست خود روی میز ضرب می گیرند.
علائم بیش فعالی در کودکان عبارت است از:
- مرتبا در حال حرکت بوده و بی قرار هستند.
- برای یکجا نشستن، بازی بدون سر و صدا و یا استراحت کردن مشکل دارند.
- مرتب در حال حرکت می باشند، می دوند یا از چیزهای پرخطر می خواهند بالا بروند
- خیلی زیاد صحبت می کنند
- ممکن است به سرعت عصبانی شده و استانه ی تحمل کمی داشته باشند.
علائم رفتارهای تکانشی در اختلال کم توجهی-بیش فعالی
رفتارهای تکانه ای در کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی- بیش فعالی می تواند باعث بروز مشکلاتی در کنترل خودشان شود. از آنجایی که این کودکان کمتر از کودکان دیگر صحبت های خود را سانسور می کنند اغلب در بین حرف های دیگران می پرند، به حریم شخصی افراد دیگر تجاوز می کنند، سوالات بی ربط در کلاس می پرسند، بیاناتی بی ادبانه دارند و سوالات شخصی زیادی می کنند. دنبال کردن دستوراتی مانند ” کمی صبر کن” یا ” باید چند دقیقه منتظر بمانی” برای این کودکان دو برابر کودکان سالم هم سن دشوار است.
کودکانی که نشانه هایی از رفتارهای تکانشی ( رفتارهایی بدون فکر کردن و کنترل داشتن روی آن) دارند اغلب تغییرات خلقی زیادی داشته و بسیار عاطفی هستند. در نتیجه دیگران ممکن است این کودک را بی ادب یا وابسته بنامند.
علائم رفتارهای تکانشی در کودکان عبارت است از:
- بدون فکر کردن عمل می کنند.
- به جای اینکه زمان بدهند تا راه حلی برای مشکل یافته شود حدس می زنند یا در کلاس بدون اینکه منتظر بمانند تا نامشان صدا زده شود پاسخ سوال را می گویند.
- خود را وارد بازی یا صحبت افراد دیگر می کنند.
- اغلب بین صحبت های دیگران می پرند. کلمات نادرستی را در زمان نامناسب به زبان می اورند.
- نمی توانند احساسات قوی خود را کنترل کنند، نتیجه پرخاش هایی از روی عصبانیت و حملات خشونت آمیز است.
اثرات مثبت اختلال کم توجهی-بیش فعالی در کودکان
اختلال کم توجهی- بیش فعالی کاری با هوش و نبوغ فرد ندارد. بعلاوه کودکانی که دچار اختلال کمبود توجه هستند اغلب خصوصیات مثبت دیگری را از خود نشان خواهند داد، مانند خلاقیت، انعطاف پذیری، اشتیاق به یادگیری موضوعات مورد علاقه و انرژی و انگیزه ی زیاد.
منابع: